NAGLOADKA iti 10 a pisos? Dimon a piliten nga ibusen dayta iti agmalem. Mabalinen daytoy nga in-inuten agingga iti tallo nga aldaw. Saanen a kas iti dati a mapukaw lattan no di mausar ti nabati kalpasan ti maysa nga aldaw.
Babaen ti naudi a bilin ti National Telecommunications Commission (NTC) kadagiti kompania ti telecommunications (telco), nayatiddogen ti shelf life, wenno kapaut dagiti pre-paid load kadagiti selpontayo. Manipud idi Hulio 19, umaboten iti agingga iti 15 nga aldaw ti kapaut ti manipud P10 agingga iti P50 a load; 30 nga aldaw ti manipud P50 agingga iti P100; 60 nga aldaw ti nasurok P100 agingga iti P250; ken 75 nga aldaw ti ania man a nangatngato pay a gatad.
Kadatayo a kasapulan nga agteks iti inaldaw gapu iti nadumaduma a rason, napateg unay ti kada piso a text a mainuttayo.
Rimmuar ti bilin ti NTC kalpasan ti panagdengngeg (hearing) iti senado itay nabiit mainaig kadagiti mapukpukaw a load a di met naus-usar dagiti subscriber. Mismo a ni Senate President Juan Ponce Enrile ti maysa kadagiti biktima. Ania pay, napalalo ti panangpalutpotna kadagiti pannakabagi ti Smart ken Globe Telecom, dua kadagiti kadakkelan a telco iti pagilian, a timmabuno iti panagdengngeg iti Senado, no kasano a napasamak daytoy.
Naibulgar pay iti Senado dagiti naalas nga aramid dagiti telco a mangiwaras kadagiti subscriberda dagiti text spam wenno promotional messages nga awan kaes-eskanna. Tuduen ni Enrile a dagitoy a mensahe ti rason no apay a nain-inut a napukaw dagiti loadna. Pagsayaatanna, nairamanen iti bilin ti NTC ti pannakaiparit metten dagitoy a text spam a maipatulod kadagiti subscriber no awan ti pammalubosda.
Adda met laeng nagsayaatanna ti panagdengngeg iti Kongreso, kas kuna ni Senador Mar Roxas II, chairman iti komite a nangituyang ti panagdengngeg iti Senado. Wen, ta kadagiti adun a panagdengngeg a napasamak ditoy, manipud iti fertilizer scam agingga iti awan ti kaes-eskanna a video scandal ni Hayden Kho, awan man laeng ti positibo nga aksion a napasamak no di nangipaay laeng iti gundawayda nga aglatak iti telebision.
No ar-arigen, narabaw laeng a kompromiso ti pannakayatiddog ti shelf life dagiti load ken pannakaiparit ti text spam no maidilig iti dakkel a ganganansiaen dagiti telco manipud iti text. Itay napan a tawen, immabot iti P11.3 bilion ti napastrek ti Globe Telecom, idinto a P93.6 bilion ti naawid met ti PLDT (Smart) kadagiti subscriberda. Isu a no dagiti senador ti mapaturay, di rumbeng nga uray pay dagiti sagbabassit laeng a load ket awidenda no saanen a mausar iti apagbiit laeng a biag dagitoy.
Adda metten dagiti kapadana a panagdengngeg mainaig iti texting, kas koma ti posibilidadna nga ibabada iti 50 sentimo iti kada text, no di man libre laengen daytoy. Ngem awan ti nagkirem kadagiti dadakkel a telco. Sabali pay ti singasing a mabuisan dagiti seribisio ti text ta isu pay kano a mapastrekan ti gobierno. Ngem pagsayaatanna, awan ti napnapanan dagitoy a singasing, ta no matuloy dayta, dagiti met laeng subscriber ti pangipasaan dagiti telco ti baklayenda a baro a buis.
Wen, napateg unay ti text kadatayo. Kaaduanna ti saan a kumpleto ti ramitna a rummuar no awan ti selpon, ken ti load daytoy. Ti text ti kalakaan ngamin a wagas tapno makapatang ken makomusta dagiti nagannak dagiti annakda nga awan iti sidongda, wenno ti pannakairuangan wenno panagtultuloy ti panaggagayyem, wenno iti pannakaipataray dagiti negosio.
Maar-aramat payen ti texting iti edukasion kas iti proyekto a Text2Teach a nagtinnulungan nga inrubuat idi 2003 ti Ayala Foundation, Globe Telecom, ti Department of Education ken sumagmamano pay a kompania tapno matulongan dagiti agad-adal iti elementaria babaen dagiti multimedia packages a pakaaramatan ti teknolonia iti texting.
Saanen a nakakasdaaw ti kaudian a report nga umaboten iti 75 a milion a Filipino ti subscriber iti telcom nga agipatpatulod iti dagup a 400 a milion a text iti inaldaw. Saantayo a naawagan iti “Texting Capital of the World” no awan ti ania a rason. Agasem no mano a pisos ti kadagupan a magasgastos iti text iti daytoy a bilangda. Sumaremon no mano ti maganganansia dagiti telco iti daytoy.
Ngem no ni Kabataan Party-list Rep. Raymond Palatino ti masurot, rumbeng nga awanen ti expiration wenno panagpaso iti biag dagiti load-tayo. Dayta no kayat met laeng a tulungan ti gobierno wenno dagiti telco dagiti subscriber-da. Segun kenkuana, gapu iti impalekda nga aldaw iti panagpaso kada piso-piso a load, nayatiddog man dayta, kasla dikdiktaran latta dagiti telco ti panangaramattayo kadagiti ginatangtayo a load kadakuada iti kasta umadu latta ti ganansiaenda. No ar-arigen, saan met kano a kasla makan wenno agas ti load tapno mapukaw wenno maperdi no saan a mausar.
Ken maysa pay nga isingsingasing ti Senado ti panangsingir koma dagiti telco iti kada tallo a segundo, saan ket a ti kada minuto ti maysa nga awag (voice call) iti selpon. Dakkel ngamin a pakaatiwan dagiti subscriber ti agdama a pagalagadan nga uray 10 laeng a segundo iti kapaut ti awag (wenno drop call), masingirka lattan iti katukad daytoy a maysa a minuto.
Segun ken ni NTC Commissioner Ruel Canobas, ad-adalenen ti singasing ti technical working group ti ahensia. Ngem gapu ta nabayagen nga adda kastoy a singasing ken saan a nairaman iti kaudian a direktiba ti NTC mainaig iti texting, nalabit mabayag wenno saan la ketdi nga agmata pay dayta a singasing. Kayat ketdi dagiti opisial ti Globe ken Smart, ngem imbes nga ibabada ti kada minuto a voice call, mangipalekda laengen iti “flag down rate” wenno kasla iti sistema ti taksi nga adda minimum a bayadan sa saggabassit laengen a gatad iti kada sumaruno a minuto.
Maysa pay a singasingda ita ti pannakairehistro iti NTC dagiti SIM (subscriber identity module) card nga ar-aramatentayo. Segun ken ni Enrile, makatulong daytoy iti kampania kontra iti krimen. Maipalagip a ti kaudian a kaso ti panagbomba iti Mindanao ket naaramat ti awag iti selpon tapno mapabettak ti bomba. Sabali pay dagiti kaso a panangallilaw wenno pangbutbuteng iti tao babaen ti text. No nakarehistro kano koma dagiti SIM card, adda wagas tapno maitudo dagiti autoridad dagiti agar-aramid iti dakes.
Nupay pabor ti NTC daytoy, saan met a nadaras nga umanamong ditoy ti Smart ken Globe Telecom. Segun ken ni Rodolfo Salalima, chief legal counsel ti Globe Telecom, dida kabaelan nga ammuen ti pudno a kinatao dagiti gumatgatang iti SIM nangruna dagiti pre-paid, ta naglaka kano met nga ipeke dagiti ID. Ken maysa, saan a kasapulan ti ID ti asino man a gumatang kadagiti ordinario a kasapulantayo. No adda man kano maitulong dagiti telco, kas iti imbestigasion iti panagbomba iti Mindanao, isu ti panangitedda dagiti impormasion iti kaaldawan, oras ken lokasion a nakapasamakan ti awag ti selpon a nangsindi iti bomba.
Kinapudnona, nabayagen a naisingasing ti pannakarehistro dagiti SIM ken uray mismo ti yunit wenno modelo ti selpon iti NTC tapno maliklikan ti panagadu iti matakawan iti selpon. Nupay adda dagiti nagmayat a mairehistro kadagiti selpon ken SIMda, wenno dagiti mamati a mapabutngan dagiti agtatakaw no ammoda a ma-block dagiti SIM wenno selponda no maduktalan a natakaw daytoy, ad-adu latta ti saan a nangipangag iti daytoy wenno awan ti ammoda maipapan iti singasing. Pudno met ti ibagbaga ti dadduma a saan met a daytoy ti kangrunaan a kasapulan tapno maisardengen ti panagtakaw, ta dakkel latta ti akem appo a polis iti daytoy. Ken maysa, awan ti ania unay a mabalbalinan ti NTC no mainaig iti regulasion wenno pannatengngel iti pannakailako ken pannakausar daiti SIM a maaramat iti selpontayo. Kitaem laengen no kasano ti kasaknapen dagiti aglaklako iti SIM nga agbalor laengen iti manipud 10 aingga iti 25 pisos kadagiti bangketa iti Metro Manila.
Adu pay ti rumbeng a tamingen ti gobierno tapno mapasayaat ti regulasion ti parabur ti teknolohia a nagbalinen a napateg a paset ti panagbiagtayo iti inaldaw, kas iti pannakailaka ti bayadan iti serbisio iti text wenno voice call ken pannakaisardengen dagiti dakes nga aramid mainaig iti daytoy.
Kabayatanna, anusantayo ti kasla baria a naiparabur kadatayo. Maamiristayo a nakalaklaka nga ipaay ti gobierno ti piso-piso a text, ngem dagiti dadakkel a kasapulantayo a rumbeng nga ipaayda koma kadatayo, kas iti pannakailaka ti singir ti kuriente, nga ilablaban ni Senador Enrile agingga ita, ken ti presio dagiti kasapulantayo nga agas. Wen, ta nupay adda dagiti linteg, wenno singasing a linteg, kasla bato met ti pespesen ni Angkuan tapno magun-odna laeng ti pudno a parabur kadagiti ipapaay ti gobierno kenkuana.
Kabayatanna, ammonan nga in-inuten ti nabatbati pay iti sangapulo a pisos a load-na.
Babaen ti naudi a bilin ti National Telecommunications Commission (NTC) kadagiti kompania ti telecommunications (telco), nayatiddogen ti shelf life, wenno kapaut dagiti pre-paid load kadagiti selpontayo. Manipud idi Hulio 19, umaboten iti agingga iti 15 nga aldaw ti kapaut ti manipud P10 agingga iti P50 a load; 30 nga aldaw ti manipud P50 agingga iti P100; 60 nga aldaw ti nasurok P100 agingga iti P250; ken 75 nga aldaw ti ania man a nangatngato pay a gatad.
Kadatayo a kasapulan nga agteks iti inaldaw gapu iti nadumaduma a rason, napateg unay ti kada piso a text a mainuttayo.
Rimmuar ti bilin ti NTC kalpasan ti panagdengngeg (hearing) iti senado itay nabiit mainaig kadagiti mapukpukaw a load a di met naus-usar dagiti subscriber. Mismo a ni Senate President Juan Ponce Enrile ti maysa kadagiti biktima. Ania pay, napalalo ti panangpalutpotna kadagiti pannakabagi ti Smart ken Globe Telecom, dua kadagiti kadakkelan a telco iti pagilian, a timmabuno iti panagdengngeg iti Senado, no kasano a napasamak daytoy.
Naibulgar pay iti Senado dagiti naalas nga aramid dagiti telco a mangiwaras kadagiti subscriberda dagiti text spam wenno promotional messages nga awan kaes-eskanna. Tuduen ni Enrile a dagitoy a mensahe ti rason no apay a nain-inut a napukaw dagiti loadna. Pagsayaatanna, nairamanen iti bilin ti NTC ti pannakaiparit metten dagitoy a text spam a maipatulod kadagiti subscriber no awan ti pammalubosda.
Adda met laeng nagsayaatanna ti panagdengngeg iti Kongreso, kas kuna ni Senador Mar Roxas II, chairman iti komite a nangituyang ti panagdengngeg iti Senado. Wen, ta kadagiti adun a panagdengngeg a napasamak ditoy, manipud iti fertilizer scam agingga iti awan ti kaes-eskanna a video scandal ni Hayden Kho, awan man laeng ti positibo nga aksion a napasamak no di nangipaay laeng iti gundawayda nga aglatak iti telebision.
No ar-arigen, narabaw laeng a kompromiso ti pannakayatiddog ti shelf life dagiti load ken pannakaiparit ti text spam no maidilig iti dakkel a ganganansiaen dagiti telco manipud iti text. Itay napan a tawen, immabot iti P11.3 bilion ti napastrek ti Globe Telecom, idinto a P93.6 bilion ti naawid met ti PLDT (Smart) kadagiti subscriberda. Isu a no dagiti senador ti mapaturay, di rumbeng nga uray pay dagiti sagbabassit laeng a load ket awidenda no saanen a mausar iti apagbiit laeng a biag dagitoy.
Adda metten dagiti kapadana a panagdengngeg mainaig iti texting, kas koma ti posibilidadna nga ibabada iti 50 sentimo iti kada text, no di man libre laengen daytoy. Ngem awan ti nagkirem kadagiti dadakkel a telco. Sabali pay ti singasing a mabuisan dagiti seribisio ti text ta isu pay kano a mapastrekan ti gobierno. Ngem pagsayaatanna, awan ti napnapanan dagitoy a singasing, ta no matuloy dayta, dagiti met laeng subscriber ti pangipasaan dagiti telco ti baklayenda a baro a buis.
Wen, napateg unay ti text kadatayo. Kaaduanna ti saan a kumpleto ti ramitna a rummuar no awan ti selpon, ken ti load daytoy. Ti text ti kalakaan ngamin a wagas tapno makapatang ken makomusta dagiti nagannak dagiti annakda nga awan iti sidongda, wenno ti pannakairuangan wenno panagtultuloy ti panaggagayyem, wenno iti pannakaipataray dagiti negosio.
Maar-aramat payen ti texting iti edukasion kas iti proyekto a Text2Teach a nagtinnulungan nga inrubuat idi 2003 ti Ayala Foundation, Globe Telecom, ti Department of Education ken sumagmamano pay a kompania tapno matulongan dagiti agad-adal iti elementaria babaen dagiti multimedia packages a pakaaramatan ti teknolonia iti texting.
Saanen a nakakasdaaw ti kaudian a report nga umaboten iti 75 a milion a Filipino ti subscriber iti telcom nga agipatpatulod iti dagup a 400 a milion a text iti inaldaw. Saantayo a naawagan iti “Texting Capital of the World” no awan ti ania a rason. Agasem no mano a pisos ti kadagupan a magasgastos iti text iti daytoy a bilangda. Sumaremon no mano ti maganganansia dagiti telco iti daytoy.
Ngem no ni Kabataan Party-list Rep. Raymond Palatino ti masurot, rumbeng nga awanen ti expiration wenno panagpaso iti biag dagiti load-tayo. Dayta no kayat met laeng a tulungan ti gobierno wenno dagiti telco dagiti subscriber-da. Segun kenkuana, gapu iti impalekda nga aldaw iti panagpaso kada piso-piso a load, nayatiddog man dayta, kasla dikdiktaran latta dagiti telco ti panangaramattayo kadagiti ginatangtayo a load kadakuada iti kasta umadu latta ti ganansiaenda. No ar-arigen, saan met kano a kasla makan wenno agas ti load tapno mapukaw wenno maperdi no saan a mausar.
Ken maysa pay nga isingsingasing ti Senado ti panangsingir koma dagiti telco iti kada tallo a segundo, saan ket a ti kada minuto ti maysa nga awag (voice call) iti selpon. Dakkel ngamin a pakaatiwan dagiti subscriber ti agdama a pagalagadan nga uray 10 laeng a segundo iti kapaut ti awag (wenno drop call), masingirka lattan iti katukad daytoy a maysa a minuto.
Segun ken ni NTC Commissioner Ruel Canobas, ad-adalenen ti singasing ti technical working group ti ahensia. Ngem gapu ta nabayagen nga adda kastoy a singasing ken saan a nairaman iti kaudian a direktiba ti NTC mainaig iti texting, nalabit mabayag wenno saan la ketdi nga agmata pay dayta a singasing. Kayat ketdi dagiti opisial ti Globe ken Smart, ngem imbes nga ibabada ti kada minuto a voice call, mangipalekda laengen iti “flag down rate” wenno kasla iti sistema ti taksi nga adda minimum a bayadan sa saggabassit laengen a gatad iti kada sumaruno a minuto.
Maysa pay a singasingda ita ti pannakairehistro iti NTC dagiti SIM (subscriber identity module) card nga ar-aramatentayo. Segun ken ni Enrile, makatulong daytoy iti kampania kontra iti krimen. Maipalagip a ti kaudian a kaso ti panagbomba iti Mindanao ket naaramat ti awag iti selpon tapno mapabettak ti bomba. Sabali pay dagiti kaso a panangallilaw wenno pangbutbuteng iti tao babaen ti text. No nakarehistro kano koma dagiti SIM card, adda wagas tapno maitudo dagiti autoridad dagiti agar-aramid iti dakes.
Nupay pabor ti NTC daytoy, saan met a nadaras nga umanamong ditoy ti Smart ken Globe Telecom. Segun ken ni Rodolfo Salalima, chief legal counsel ti Globe Telecom, dida kabaelan nga ammuen ti pudno a kinatao dagiti gumatgatang iti SIM nangruna dagiti pre-paid, ta naglaka kano met nga ipeke dagiti ID. Ken maysa, saan a kasapulan ti ID ti asino man a gumatang kadagiti ordinario a kasapulantayo. No adda man kano maitulong dagiti telco, kas iti imbestigasion iti panagbomba iti Mindanao, isu ti panangitedda dagiti impormasion iti kaaldawan, oras ken lokasion a nakapasamakan ti awag ti selpon a nangsindi iti bomba.
Kinapudnona, nabayagen a naisingasing ti pannakarehistro dagiti SIM ken uray mismo ti yunit wenno modelo ti selpon iti NTC tapno maliklikan ti panagadu iti matakawan iti selpon. Nupay adda dagiti nagmayat a mairehistro kadagiti selpon ken SIMda, wenno dagiti mamati a mapabutngan dagiti agtatakaw no ammoda a ma-block dagiti SIM wenno selponda no maduktalan a natakaw daytoy, ad-adu latta ti saan a nangipangag iti daytoy wenno awan ti ammoda maipapan iti singasing. Pudno met ti ibagbaga ti dadduma a saan met a daytoy ti kangrunaan a kasapulan tapno maisardengen ti panagtakaw, ta dakkel latta ti akem appo a polis iti daytoy. Ken maysa, awan ti ania unay a mabalbalinan ti NTC no mainaig iti regulasion wenno pannatengngel iti pannakailako ken pannakausar daiti SIM a maaramat iti selpontayo. Kitaem laengen no kasano ti kasaknapen dagiti aglaklako iti SIM nga agbalor laengen iti manipud 10 aingga iti 25 pisos kadagiti bangketa iti Metro Manila.
Adu pay ti rumbeng a tamingen ti gobierno tapno mapasayaat ti regulasion ti parabur ti teknolohia a nagbalinen a napateg a paset ti panagbiagtayo iti inaldaw, kas iti pannakailaka ti bayadan iti serbisio iti text wenno voice call ken pannakaisardengen dagiti dakes nga aramid mainaig iti daytoy.
Kabayatanna, anusantayo ti kasla baria a naiparabur kadatayo. Maamiristayo a nakalaklaka nga ipaay ti gobierno ti piso-piso a text, ngem dagiti dadakkel a kasapulantayo a rumbeng nga ipaayda koma kadatayo, kas iti pannakailaka ti singir ti kuriente, nga ilablaban ni Senador Enrile agingga ita, ken ti presio dagiti kasapulantayo nga agas. Wen, ta nupay adda dagiti linteg, wenno singasing a linteg, kasla bato met ti pespesen ni Angkuan tapno magun-odna laeng ti pudno a parabur kadagiti ipapaay ti gobierno kenkuana.
Kabayatanna, ammonan nga in-inuten ti nabatbati pay iti sangapulo a pisos a load-na.
(Basaen ti kumpleto a bersion daytoy iti Bannawag, Hulio 27, 2009.)
No comments:
Post a Comment