Resulta ti Eleksion 2013: ANIA NGARUD TI NAMNAMAENTAYO?

NAIPROKLAMAN dagiti nangabak a senador, ket saan met a makuna nga eppes ti naapit. Wenno iti pakabuklanna, saan met a di nagpanunot dagiti botante a Filipino.

Ta no padas met laeng ti mapagpapatangan (daytoy ti panagaramid iti linteg a kas kangrunaan nga akem ti maysa a senador), 9-3 ti iskor. Wen, ta siam kadagiti nangabak iti addaanen iti padas iti Kongreso a kas senador wenno diputado. Idauluan dagitoy dagiti innem nailayon a senador a kas (Loren Legarda, Antonio Trillanes IV, Aquilino Pimentel III, Gregorio Honasan, Chiz Escudero, ken Peter Allan Cayetano;) ken tallo a dati a diputado (Juan Edgardo Angara ti Aurora, JV Ejercito ti San Juan, ken Cynthia Villar ti Las Piñas).

Tallo laeng met ngarud kadagiti nangabak ti makuna nga agdadamo iti nangiselselan dagiti tattao kadakuada a trabaho: da Grace Poe a topnotcher iti daytoy nga eleksion, Benigno “BAM” Aquino IV, ken Nancy Binay. 

Kadagiti tallo, ni laeng Poe ti addaan iti padas a mangiggem iti maysa nga ahensia ti gobierno ta nasurok a dua a tawen a nagakem daytoy a chairman ti Movie and Television Review and Classification Board (MTRCB). Agingga met iti position a chairman ti National Youth Commission ti nagun-od ni Bam Aquino nga ad-adda nga am-ammo a TV host, negosiante ken kasinsin ni Kris Aquino; idinto a ni Binay ti nangnangruna a makankantiawan iti social media gapu iti kaawan ti mayannatup a padasna nga agtrabaho iti ania man nga ahensia wenno opisina ti gobierno, ken mabalin a kababaan iti kredensialna kadagiti nangabak no di man kadagiti amin a 33 a kandidato a senador, ta nagakem laeng daytoy nga executive assistant ti amana a ni Bise-Presidente Jejomar Binay idi maysa pay laeng daytoy a mayor iti Siudad ti Makati a lugarda.

Naarus ketdi dagiti lima a dati a senador a kas kada Richard Gordon (maika-13), Miguel Zubiri, Ramon Magsaysay Jr., Jamby Madrigal ken Ernesto Maceda. Uppat met kadagiti kandidato a naarus ti dati a diputado: da Mitos Magsaysay ti Zambales, Jackie Enrile ti Cagayan, Teddy Casino ti Bayan Muna ken Rissa Hontiveros ti Akbayan. Uray asino ti nakastrek kadagitoy, nasayaat latta koma met no padas met laeng iti panagaramid iti linteg ti mapagpapatangan.

Walo met kadagiti nangabak a senador ti aggapu kadagiti kaamaan ti politiko, a kas met laeng ketdi iti kaaduanna a nangabak iti lokal a posision a pagturturayan latta ti dinastia iti politika. Da Poe, Legarda, Trillanes, ken Honasan dagiti saan a direkta a naggapu iti ania man a kaamaan dagiti politiko. Saan met a naigasatan ni Jackie Enrile ti nakastrek iti magic 12. No nangabak, kaduaenna koma met ti amana a ni Senate Presidente Juan Ponce Enrile ken isu pay koma manen a mainayon kadagiti nadekket nga agkakabagian nga aggigiddan nga agtugaw a senador. Iti panangabak ni Ejercito ken pannakailayon ni Cayetano, nagbalinen ngarud a dua a pares dagiti agkabsat ti aggiddan nga agtakem a senador: dagiti agkabsat iti ama a da JV Ejercito ken Jinggoy Estrada ken dagiti agkabsat nga Alan ken Pia Cayetano.

Kasta met a saan a nakapagplastar ni Zubiri (maika-14) gapu ngata iti dina maitarayan nga isyu iti pangkusit ti napalabas nga administrasion iti eleksion idi 2007 a nakaganaranna iti dakkel. Naglusulos daytoy kalpasan ti dua a tawen a panagtugawna gapu iti kunkunana a delikadesa ta inakona met mismo nga isu ti kangrunaan a nairanud iti dayta a manipulasion ti eleksion a napasamak iti Mindanao a lugarna. Ita, nagbaliktaden ti estoria, ni met Koko Pimentel a kinugtaranna idi 2007 iti maika-12 a puesto ti nangabak ita nga eleksion.   

Madlaw met a kinaykayat dagiti botante a pinili dagiti naubbing a senador ngem dagiti nataengan. Siam kadagiti nangabak a senador ti awan pay 50 ti tawenda, ken walo kadagiti siam ti awan pay 45 ti tawenda. Ni Bam Aquino ti kaubingan iti tawenna a 36, a sinaruno da Angara ken Binay nga agpada a 40 ti tawenda. Malaksid a makunkuna nga idealistiko ken aktibo iti social media dagiti naubbing a senador, rason no apay a nalaka a nayasidegda dagiti bagbagida kadagiti naubbing a botante, manamnama kadakuada ti napaut pay a panagtalinaedda iti puesto, ket adda daytan kadakuada no anianto met a direksion ti pangituronganda iti Senado iti maudi a tallo a tawen ti agdama nga administrasion ken kadagiti sumarsaruno pay.

Ken apagkatlo wenno uppat kadagiti nangabak dagiti babbai: da Poe, Legarda, Binay ken Villar. Isu nga iti panaglukat iti maika-16 a Kongreso, addanton innem a senador a babbai (karaman da Miriam Defensor Santiago ken Pia Cayetano), kadadakkelanen daytoy a bilangda iti pakasaritaan ti Senado.

Nangipaay met ti resulta ti eleksion iti mabalin a panagbaliw dagiti pasamak nga agturong iti eleksion presidensial inton 2016. Dakkel ngarud ita a pagpampanunotan ni Bise-Presidente Binay ti pannakaarus ti koalisionda a United Nationalist Alliance (3 laeng iti 9 a kandidatoda ti nakastrek iti magic 12) ta mabalin a nakissayan ti dakkel koma a gundawayna a mangabak a presidente inton 2016 no adu ti kaaliadona iti Senado. Uray iti daytoy ngamin a kasapana, naiwaragawagnan ti panggepna nga agtaray a Presidente a mangibagi iti oposision.

Gapu iti 9-3 nga iskor a pabor iti Team PNoy, dakkel ngarud ti posibilidadna a kaaliado met laeng ti administrasion ti maipatugaw a Senate President a mangsukat ken ni Enrile iti panaglukat ti Kongreso. Segun kadagiti report, ni Senador Frankin Drilon, a nagpaay a campaign manager ti Team PNoy, ti maal-alimadmad nga ipatugawda ta sigurado la ketdi a kanunongan daytoy dagiti kakaduada iti koalision a pakaibilangan ti Nacionalista Party (addaan iti lima a miembro iti Senado), Laban ng Demokratikong Pilipino (maysa a miembro), Nationalist People’s Coalition (dua a miembro), ken dagiti dua nga independiente (Escudero ken Poe).

Ket saan laeng ngarud a ni Mar Roxas II, agdama a sekretario ti Interior and Local Government ken inatiw ni Binay iti eleksion idi 2010, ti makitana ita a napigsa a makabalubalna. Segun iti Global Sources, maysa a consultancy firm a nakabase iti New York, a no agbasartayo iti resulta ti eleksion, tallo pay ti mabalin ketdi a makisinnangdo ken ni Binay para iti kangangatuan a posision ti pagilian.

Malaksid ken ni Roxas, mabalin pay kano a nabileg nga standard bearer ti administrasion ti uray asino kada Cayetano, Escudero ken Poe. Kadagiti tallo, ad-adda la ketdi a marigatan ni Binay ken ni Poe, ta malaksid a daytoy ti nakaala iti kadakkelan a botos kadagiti nangabak a senador (20,147,423 maibatay iti kaudian a resulta iti Comelec), awidenna pay ti kinalatak ti amana a ni Fernando Poe Jr., nga isu ketdi ti nadaras a sawen dagiti dadduma a rason ti panaglayus ti botosna.

Makuna met a dakkel a pammatalged ti panangkanunong latta dagiti umili iti agdama nga administrasion gapu iti panangabak ti siam a kandidatona ti Team PNoy, malaksid pay nga immadu ti bilang dagiti kapartiduan ni Presidente Aquino iti LP a nangabak a diputado ken iti lokal nga agpang. Gapu ngarud iti daytoy, dakkel ti pangnamnamaan dagiti political analyst ken dagiti negosiante a nalaklaka itan nga ipamaysa ti Presidente ti mangaramid kadagiti napapateg nga addang tapno dumur-as ti ekonomiatayo, nangnangruna iti pannakapataud ti ad-adu a trabaho ken iti pannakaparegtada dagiti babassit a negosio.

Ken rumbeng nga agkuti a nasayaat dagiti adda iti administrasion. Pagtalinaedenda latta a nabanglo ti Presidente iti publiko babaen dagiti programa nga ipakpakatna wenno ipakatnanto a para iti pagimbagan ti sapasap, nangnangruna man iti panangrisutna iti parikut iti korupsion ken kinakurapay. Ta no dina maaramid dayta, kaskasdi latta a maarus ni Roxas no isu ti mangibagi iti administrasion, wenno ti uray pay asino ditan a manoken ti Presidente iti 2016.

Awan ti mamaay ti nalatak a nagan ken makinaria no nakaronto metten ti pananggura dagiti umili iti tao a mangitag-ay iti ima ti asinonto dita a kandidato. Isu nga imbes a Binay kontra Poe inton 2016, amangan ketdi no Binay-Poe kontra iti asino ditan nga ilaban ti administrasion.

Kas itay ibagbagadan, dagiti met laeng umili ti agapit wenno aglak-am iti ania man ti epekto ti panagbotosda iti tunggal eleksion.

(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Hunio 3, 2013.)