WEN, apay a kastoy, apok, nangabak ti partilismi a Sinior Sitisins, ngem di pay met naiproklama?
–
Dayta ngarud, lilong. Segun iti kaudian a tally iti Comelec, 677,642 a botos ti
naawid ti party-list-yo a Senior Citizens, ket maikasangapulo ti puestoyo
kadagiti party-list a nakagun-od iti kangangatuan a botos. Kuna pay ni Chairman
Sixto Brillantes a mabalin nga agtugaw iti agingga iti dua a nominado ti
partido.
–
Ne, apay ngarud a di inraman nga imporklama daytoy ni Sixto? Haanan sa ngamin
nga imbotos ti partidomi, kasla saan a sinior sitisin daydiay a laklakayan!
–
Ha-ha, pudno ‘ta ibagbagayo, lilong. Ngem awan met dakesna ti di panangibotos ni
Chairman ti partido, ta kunana met nga agsabali ti senior citizens a buklen
dagiti lallakay ken babbaket iti Senior Citizens a party-list. Kayatna a sawen,
adda met dagiti sabali a partido a mangibagbagi, wenno tumultulong pay,
kadagiti senior citizen.
–
‘Sus, pinnilosopo ti kayatna!
–
Adda ngamin nakabasbasolan ti partidoyo a nakaikkatanna, lilong.
–
Basol nga ania?
–
Term-sharing nga impakat kano idi dagiti situtugaw a kongresmanyo.
–
Ania’t bibiang dayta a ter... termsiering? Haanak pay nga agkabaw, apok, ammok
a maikadua a kangangatuan iti puesto ti partilismi idi 2010, awan pay deyta a
Sixto idi, ‘su a kas kapartak ti kimat ti pannakaiproklamada. Ita, naglawag
manen a nagdakkel ti botosda... Termsiering, puih!
–
Gapu iti kadakkel ti botos ti partido idi 2010, dua ngarud ti nagtugaw a
pannakabagina iti Kongreso: da Godofredo Arquiza a first nominee,
ken David Kho a second nominee. Ngem naaddaan gayam ti partido iti dua a
paksion, ket tapno marisutda ti dida panagkikinnaawatan, nangaramidda iti
katulagan tapno pagguduaanda laengen ti termino ti maysa a nakatugaw, daytoy ti
term-sharing. Isu nga idi agtapus ti 2011, naglusulos ni Kho tapno mapabus-oyan
ni Remedios Arquiza a fourth nominee a makalugar met iti Kongreso.
–
Ni Remedios nga asawa ni Godofredo? Ay, nagdakesen. Uray
gayam partilis, aramidenda a daynasti, aya?
–
Dayta ti magustuak kadakayo, lilong, anti-political dynasty-kayo! Nagalas, ngem
ania ngarud isut’ kayatda ken awan met mangiparparit.
–
Gapu iti dayta, nadiskualipayda? Ngem kunam met a saan a
maiparparit ti daynadaynasti?
–
Agpayso, lilong, ta kaaduanna kadagiti nairaman iti listaan dagiti naiproklaman,
agkakabagian met laeng dagiti nominado iti maymaysa a partido, wenno kabagian met
laeng dagiti politiko wenno aggapu iti kaamaan ti politiko dagiti kaaduanna a
nominado.
–
Ne, mabalin met gayam, apay ngarud a dida inraman nga improklama ti Sinior Sitisins?
–
Sabali ti kaso ti partidoyo, lilong. Uray pay saan a
nasayaat ti panangiselsel ni Arquiza ken ni baketna, ta kunkuna ngarud dagiti
kritiko a di rumbeng nga ibilang nga aramid wenno negosio ti pamilia wenno
dagiti agassawa ti party-list tapno pagsisinnublatanda lattan iti kaykayatda, ngem
saan a dayta ti rason no di ketdi ‘tay ibagbagak a—
–
Termsiering?
–
Ha-ha-ha! Korek, lilong. Innakemanda latta ngaminen ti
nagbibingay iti termino. Segun iti Comelec, salungasingen daytoy ti pagalagadan
wenno ti Section 7 ti
Comelec Resolution 9366 a mangiparparit iti term-sharing agreement kadagiti
nominado iti party-list a grupo. Isu nga nairaman ti Senior Citizens kadagiti 52
a partido a diniskualipay ti Comelec.
–
Loklokuennak sa, apok. Kasano a nadiskualipay, ket no nabasak iti balota ti Sinior
Sitisins, ‘su a ginusugosak daydi nagtimbukel iti batog ti naganna.
–
Lilong, gapu iti resolusion, nangidatag dagiti nadiskualipay a party-list, a
pakairamanan ti Senior Citizens, iti maysa a petision iti Korte Suprema a mangkukuestion
iti inaramid ti Comelec. Ket idi Disiembre, pinatgan ti Korte ti petisionda isu
a nangiruar dagiti mahistrado iti status quo ante order, a kayatna a sawen
mapengdan pay laeng ti Comelec a mangipataw iti diskualipikasion kadagiti 52 a
party-list agingga a saan a marisut ti merito ti kaso.
–
Met la gayam. Isu a naikabil met laeng ti nagan ti Sinior Sitisins iti balota?
–
Korek agen, lilong! Ngem kalpasan laeng a nangiruar manen ti desision ti Korte,
idi Abril, a nangisubli iti Comelec iti kaso dagiti 52 a party-list. Nangiruar pay
ditoy ti Korte kadagiti pagalagadan, wenno nailawlawag a pagalagadan, tapno daytoy
laengen ti suroten ti Comelec iti panangarisitna manen kadagiti party-list a
mabalin nga iraman iti balota.
–
Ania deyta a pagalagadan, apok? Mangiksampolka man ti meysa.
–
Kuna ti Korte, lilong, a tallo a grupo ti mabalin a makiraman iti party-list election:
ti nasional, ti rehional, ken ti sektoral a partido wenno organisasion. Saan
ngaruden a nagestrikto ti Korte no marginalized wenno saan ti maysa a partido,
wenno aggapu ti marginalized a sector dagiti inominarda a pannakabagida.
Marginalized, kunada dagiti maipapaigid a sektor gapu iti kasasaadda iti
gimong, a kas kadagiti mannalon, dagiti marigrigat iti siudad, dagiti kameng ti
minoridad, ken dadduma pay.
–
Ket, yanna ‘tay termsiering?
–
Kastoy, lilong, gapu iti dayta a pagalagadan, naibabawi ti diskualipikasion dagiti
nasao a party-list. Nakastrek ngarud ti Ako Bikol nga immun-una a nadiskualipay
gapu ta maysa laeng kano a rehional a partido daytoy, ngem saan itan, ta mabalinen
daytoy uray awan ibagianna a marginalized sector. Ngem lima kadagiti 52 ti
nagtalinaed a disqualified, karaman ditoy ti Senior Citizens, ngem saan a gapu
iti pagalagadan.
–
Agpayso, a, ta mardienalayskami met a lallakay ken babbaket. Ngem ania ti
kunkunam a pagalagadan a linabsingda?
–
Sabali pay a pagalagadan, lilong, a kas iti Resolution 9366 ti Comelec.
–
Ket no...
–
‘Gurayka, lilong, saan laeng met a ti term-sharing ti parikut ti Senior Citizen
ta uray ibagbaga ti grupo ni Arquiza a panggepda laeng daydi a katulagan wenno
saan ngarud a napasamak iti kayatda...
–
Kitam, haan met la gayam a natuloy daydi.
–
‘Isut’ ibagbagada, lilong, ngem nagtalinaed met a dua a paksion iti grupoda.
Dayta ngarud ti saan pay a nagustuan ti Comelec. Rinisut koma pay ti grupo ti problemada
sakbay a nangidatagda iti aplikasionda para iti eleksion. Kitaenyo, lilong, ne,
nagkadua ti grupo dagiti nominadoda: ti umuna a paksion, da incumbent
Rep. Godofredo Arquiza ti first nominee, ken Mila Magsaysay ti second nominee,
ket ti maikadua a paksion, buklen met da Francisco Datol a first nominee ken
Amelia Olegario a second nominee.
–
Aya? Dida met la inurnosen ti bagbagida. No mabalin iti
dyak-em-poy, isu latta koman ti inaramidda.
–
Koma, lilong, ngem dida met nagkuti. Isu nga idi nangiruar Comelec
ti pangngeddeng idi Mayo 6, nagbalinen a pinal ti pammilinna a madiskualipay ti
partidoyo ken ti uppat pay. Ngem kas ‘tay kunayo, nairaman latta dagiti nagan
ti Senior Citizens ken dagidiay uppat, ta naimprenta dagiti balota sakbay a
rimmuar dayta a final order. Idi Mayo 14, wenno idi makitan ti Senior Citizens
a dakkel ti botosda ken posible a pangabakanda manen; nangidatagda a dagus iti
petision a napauluan iti “extremely very urgent petition for certiorari with
prayer for issuance of a writ of preliminary injunction and TRO or status quo
ante order.”
–
Hah! Nagatiddog man deyta, ilawlawagmo man, apok.
–
Ti kayatda laeng met a mapasamak, lilong, baliktaden ti
Korte ti pangngeddeng ti Comelec idi Mayo 6 a nangdiskualipay iti Senior
Citizens, ta di kano met naipaayan ti partido iti due process, wenno gundaway a
nangipalawag iti kasona iti Komision, di met kano napakpakaammuan a nasayaat,
ken maysa pay, saan met a karaman ti term-sharing iti pagibasaran ti diskualipikasion
nga ibilbilin ti Korte Suprema. Ken kangrunaanna, kunada pay, mapukawan la
ketdi dagiti sumurok a 600,000 a botante iti karbenganda nga agbotos no saan a
patgan ti Korte ti petisionda.
–
Mayat, apok! Makitak adda rason ti Sinior Sitisins!
–
Ti rigatna, lilong, kabayatan nga adda iti Korte ti
petisionda, awanen ti nakalapped pay iti Comelec a nangiproklama kadagiti 38 a
party-list a mangokupar iti 53 a puesto iti Kongreso. Adda pay met nabatbati a
lima a puesto para kadagiti sumaruno nga iproklamada, ta agingga iti 58 ti
rumbeng a mapunuan a puesto iti Kongreso a para kadagiti party-list. Itay laeng
Mayo 29, a nangiruar ti Korte iti TRO
a mangipaspasardeng pay laeng iti panangiproklama dagiti nabatbati pay a lima
puesto.
–
Kitam, pinatgan ti Korte ti petisionda. Isu a mabalinen nga iproklama ti Sinior
Sitisins?
–
Dayta ti panangipagarup ti dadduma, lilong, ngem saan a kasta ti kadarasna.
Segun ken ni Brillantes, okey laeng kadakuada ti TRO, ta paspasardengen laeng
daytoy ti proklamasion dagiti nabatbati a lima a puesto; kayatna a sawen,
na-validate wenno awan ti nakita a parikut ti Korte iti proklamasion dagiti
immun-una a 53 a mabalin nga agtugawen iti Kongreso. Isu nga imbes a kariaren
ti Senior Citizens ti Comelec, mapanda laengen iti Korte Suprema nga agpalawag
iti kasoda.
–
Awanen ti bibiang ni Sixto kadakuada, kasta?
–
Mabalin a kasta, lilong. Kidkiddawen ngarud ti abogado ti
Senior Citizens, nga iproklama latta koman ti Comelec ti partido a kas maysa
kadagiti nangabak kabayatan a matamtaming ti kaso.
–
Siguristada met, ngem mabalin kadi dayta, apok?
–
Madi met ti Comelec, lilong. Nangidatagen ti Komision iti sungbatna iti TRO,
ket adda daytan iti Korte Suprema no mangiruarda iti pangngeddeng sakbay ti
Hunio 30 wenno panangrugi nga agtrabaho dagiti nangabak iti eleksion. Agingga
nga awan, agur-uray latta ti Senior Citizens. Ngem haanabale, lilong. Kuna met ti
Comelec, a no ibilin ti Korte nga iproklamada ti Senior Citizens (bay-amon
dagiti uppat a kaduana a nadiskualipay ta dida met nangabak), awan kano met ti
parikut iti Comelec, aramidenda a dagus dayta. Awanto ngaruden ti pagdandanaganyo
a pannakaiwalin ti karbengan dagiti botante a nangibotos iti party-list-yo a
Senior Citizens.
–
Ol-is-wel ngarud, apok, oliswel, oliswel. Ha-ha-ha-uhu-uhu-uhu!
–
Ngem addanto latta parikut, lilong. Asino ngarud kadagiti dua a grupo dagiti
nominado ti patgan ti Comelec a mangibagi ti partido iti Kongreso?
–
Wen, aya?Nangabakda , naiproklamada, ngem dida pay met makatugaw?
–
Natumbokyo, lilong. Ken dida ammo no kaanonto nga agurayda.
–
Narigat nga agpayso deyta, ngem ammokon no asino ti pabasolek iti nagbanagan ti
partilismi a Sinior Sitisins.
–
S-sino, lilong?
–
Sikret, apok! Uhu-uhu-uhu... Diaske nga uyek daytoy, apok. Nagudak manen.
Matayak sa met a di makapagtugaw dagidiay pannakabagimi iti Kongreso. Puih!
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Hunio 17, 2013.)
No comments:
Post a Comment