SAANEN a mapagduduaan ti kinaayat dagiti Filipino iti basketball. Uray sadino a disso iti pagilian arigna adda latta makita a naipatakder a basketball court; adda latta maysa wenno dua a kameng ti pamilia wenno gagayyemtayo a panatico iti daytoy nga ay-ayam.
Isu
a saanen a nakakaskasdaaw no adda latta iti parupa kadagiti diario ken sentro
ti patangan ti ania man a mainaig iti ay-ayam a parnuay dagiti Amerikano.
Agrikus dagiti patangan manipud iti collegiate league a kas iti NCAA ken
UAAP, ti mapanen iti 39-ti-tawenna a propesional
a liga a Philippine Basketball Association (PBA) ken ti kalalatakan iti lubong
a National Basketball Association (NBA).
Maysa
ngarud a dakkel a damag itay nabiit ti di pannakatuloy ti exhibition games nga
inesponsoran ti PLDT Home iti nagbaetan koma dagiti player ti Gilas Pilipinas
ken dagiti dimmayo nga NBA player. Agasem ti pannakadismaya dagiti adu fans, a
nagbayad iti agingga iti P23,000, a napan iti Smart Araneta iti Quezon City
tapno makitada laeng dagiti paboritoda nga umaayam. Kellaat latta met ngamin
nga imbaga dagiti organizer a di matuloy ti exhibition match, ket ti impabuyada,
maysa laengen a practice drill.
Nagbalin
pay ramen iti parupa dagiti diario, a pudno a makapikapik kadagiti agbasbasa
iti panagbalin a head coach ni Manny Pacquiao iti KIA Motors, a baro a team iti
PBA. Ken kayatna pay a papili a player para iti PBA draft itoy a tawen, wenno
agbalin a rookie, malaksid pay nga isu ti mangtimon iti team-na. Ania ti ammona
ti basketball? kunkunada man. Ngem kasta met ti ibagbagada idi agirekord
kadagiti kantana wenno agbalin nga action star. Ania ti ammona iti panagkanta
ken ti panagarte iti pelikula? salsaludsodenda. Agsabalin sa ti kinaayat ken ti
kinasiglat.
Dakkel
met a damag ti panagbalin a grand slam champion ti San Mig Coffee iti naudi a
championship iti PBA. Maysa ti Coffee Mixers kadagiti uppat pay laeng a team a naka-grand
slam iti liga. Ket ad-adda manen a naglatak ni James Yap a nagbalin a Finals
MVP; a malaksid iti kinasiglatna, ta namindua pay a nagbalin nga MVP iti liga,
nalatak pay daytoy a kas dati nga asawa ni Kris Aquino.
Ket
sakbayna dayta, palalo ti ay-ayat ti panagpipinnusta ken panagpipinnikar dagiti
Filipino iti kaudian a kampeonato iti NBA a nangabakan ti San Antonio Spurs,
wenno nakaabakan ni LeBron James ken ti sibubukel a Miami Heat. Nadekket ti
rikna dagiti Filipino iti naabak a Miami Heat gapu ta adda darana a Filipino ni
Erik Spoelstra a coach-da.
Ngem
sakbay pay dayta, wenno idi Agosto itay napan a tawen, inluges ti Smart Gilas
Pilipinas ti nadekket a karibalda a South Korea iti torneo a napasamak iti
Manila tapno magun-odda ti puesto lumaban para iti FIBA Basketball World Cup
iti Espania.
Ket
tapno maisigurado ti napintas a puestotayo iti torneo, inawis ti Gilas
Pilipinas ni Andray Blatche, ti agtayag iti 6’10” a sentro ti Brooklyn Nets iti
NBA, tapno agay-ayam para iti pagilian. Nangaramid a dagus ti Kongreso iti
linteg para iti naturalization daytoy nga agbalin a Filipino.
Wen,
kasta ti kalatak ti basketball, a kas kalatak ti pinakbet kadatayo nga Ilokano,
dagiti teledrama iti telebisyon kadagiti agtagibalay, ti in-inumentayo a San
Miguel Beer a pagsasangwan no adda pasken, wenno ni Paquiao. Ta iti kaaduanna
kadatayo, kasla pammigat a paseten iti inaldaw a panagbiag ti panagbuyatayo iti
basketball, wenno ti agtutongtong mainaig iti daytoy nga isports. Paborito
dagiti agtutubo nga ay-ayamen daytoy; nasapa pay laeng addadan a mangibalbaltog
iti bola iti kalsada wenno pagaayaman, uray dida pay namigat ken uray awan ti
sapatos ken tsinelasda. Semento man wenno saan, nasedsed a taltalon ti
pagaayamanda, ken nasiken a landok wenno lunggilonggi a puon ti ipil-ipil wenno
kawayan ti naipatakder nga adigi a ‘yan ti pagipisokanda a ring.
Ket
no iwarastayo pay ti panagkitayo iti aglawlaw, kaaduanna a marka iti bado,
kipis, jacket ken uray kadagiti bag ken sapatos ket nagan wenno logo dagiti
nalatak a team iti NBA ti makita. Sabali pay dagiti adda iti dyip ken dadduma
pay a pagluganan.
Ken
tunggal eleksion, paborito met dagiti politiko ti agipatakder iti basketball
court a pakaisuratan kadagiti naganda a nagidonar. Wenno agesponsorda iti liga
nga isuda ti mangited iti kadadakkelan a tropeo wenno cash a premio, wenno
ipanaganda ti liga iti nalatak nga apeliedoda.
Nalaka
ngamin nga ay-ayamen ti basketball. No adda la ketdi bola ken maipatakder nga
adigi, mabalinen ti agay-ayam. Adda la ketdi dua nga aginnagaw nga agsiut iti
ring, mayaten. Napaneknekan daytoy idi nadidigra ti Siudad ti Tacloban ken
sumagmamano a paset ti Visayas gapu ken ni Yolanda. Kinasapulan dagiti agtutubo
ti paglinglingayan ket immuna a napanunotda ti nangbangon iti
pagbabasketbolanda. Naala la ket ngarud ti ladawanda nga agiinnagaw nga agsiut iti
ring idinto nga iti aglikmutda, naiburandis pay laeng dagiti pagilasinan iti
delubyo. Naiwaras ti ladawan agingga iti ruar ti pagilian. Ket nasao dagiti
agpalpaliiw a makatulong ti ay-ayam tapno mailiwliwag man laeng dagiti
residente uray ti apagbiit ti napasamak iti lugarda.
Ngem
saan laeng a daytoy ti immuna, ta uray kadagiti sinaruno ni Yolanda a dawel,
paborito dagiti netizen ti agiposte kadagiti meme a mangipakita dagiti agaayam
ti basketball uray pagatsiket ti kangato ti danum wenno agtudtudo iti napigsa.
Mabasa
amin dagitoy a pammaliiw mainaig iti ay-ayam iti libro ni Rafe Bartholomew a
“Pacific Rim.” Maysa nga eskolar iti Fulbright ni Bartholomew ket pinilina ti
basketball a suraten ta kenkuana, naisangsangayan ti panagayat dagiti Filipino
iti daytoy nga ay-ayam. Isu a nagtalinaed ditoy pagilian iti tallo a tawen
tapno paliiwenna no kasano nga inabrasa dagiti Filipino ti basketball nga
immuna nga inyam-ammo dagiti Amerikano kadatayo iti panangrugi ti 1900.
Napan
kadagiti nasulinek a lugar tapno buyaenna dagiti ubbing a sakasaka nga agaayam
wenno dagiti “alanganin” nga agaayam iti basketball, ken ti kinalatak dagiti
liga iti barangay uray iti ordinario a pumurok ken agingga iti collegiate
league nga ar-arapaapen dagiti lallaki a pakisalipan tapno mangiruangan man
laeng ti ambisionda nga aglatak ken bumaknang a kas kadaJames Yap ken Danny
Ildefonso nga agpada a probinsiano ngem simmayaat ti panagbiagda iti uray la
gapu laeng iti basketball. Amin dagitoy nangrugi iti panagay-ayamda kadagiti
eskuela ken barangay.
Segun
ken ni Bartholomew, nangrugi nga agbalin a panatico dagiti Filipino idi
makastrek ti team-tayo iti Olympics idi 1950s babaen ti grupo da Caloy Loyzaga.
Ken manipud idin, saanen nga inibbatan ti adu kadatayo a suportaran daytoy nga
ay-ayam. Ammo la unay ni dati a commissioner iti NBA a ni David Stern ti kinaayat
dagiti Filipino iti basketball ta napaneknekan ti NBA a kaaduanna dagiti
Filipino ti agus-usar iti website-da nga nba.com ken ti agaramat kadagiti
social media, kas iti Facebook wenno Twitter nga agpapatang mainaig iti NBA,
wenno agi-like ken agi-tweet kadagitoy.
Maysa
ngarud ti Filipinas a pinili ti NBA a pakaangayan ti preseason game iti ruar ti
Estados Unidos. Isu nga idi Oktubre itay napan a tawen, immay ditoy ti Indiana
Pacers ken Houston Rockets para iti maysa a preseason game. Nabuya dagiti adu a
Filipino iti umuna a gundaway nga agay-ayam iti dagatayo dagiti nalatak nga
umaayam iti NBA.
Gapu
ti balligi daydi a laban, dakkel ti pangnamnamaan dagiti fans ti NBA a kasta
met laeng ti ganasda a mangbuya iti panagay-ayam dagiti NBA player a kas kada James Harden, Tyson Chandler, Brandon Jennings, ken Kawhi
Leonard kontra iti pambato ti pagilian a Gilas Pilipinas idi Hulio 22. Ngem
sayang ta kinansela ti organizer ti inyanunsioda a panaglaban koma dagiti dua a
team iti court.
Agpayso
nga ay-ayam dagiti dadakkel a tattao ti basketball nga adayo koma a pagsiglatan
dagiti Filipino nga agtayag laeng iti 5’4” ti kaaduanna kadatayo. Ngem segun
ken ni Bartholomew, ti kinapartak dagiti Filipino nga aggaraw ken agpanunot
tapno makalusot iti narikut a situasion, ken ti mamagbaliw no ania ti adda
tapno sumayaat ken marisut ti parikut, dayta ti maibagay la unay nga inayonna
iti panagay-ayamna.
Ken
gapu pay ti kinaayattayo nga agarapaap ken agkuti tapno magun-od dagita nga
arapaap, saan a sumardeng ni Filipino a serken uray dagiti imposible, ken
masansan met nga agballigi wenno tumpuar ni Filipino a kas kalalaingan wenno
naisangsangayan.
No
aglatak ti maysa a Filipino iti entablado ti lubong iti agpang ti basketball,
apay ketdin a saan. Dayta ti kayat a paneknekan ti Gilas Pilipinas iti daytoy a
pannakilabanda iti Fiba World Cup. Ammoda nga adda iti likudda dagiti adu a
kakailianda a pagay-ayatda la unay ti ay-ayam a basketball.
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Agosto 4, 2014.)
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Agosto 4, 2014.)