HAY, BASKETBOL!

SAANEN a mapagduduaan ti kinaayat dagiti Filipino iti basketball. Uray sadino a disso iti pagilian arigna adda latta makita a naipatakder a basketball court; adda latta maysa wenno dua a kameng ti pamilia wenno gagayyemtayo a panatico iti daytoy nga ay-ayam.

Isu a saanen a nakakaskasdaaw no adda latta iti parupa kadagiti diario ken sentro ti patangan ti ania man a mainaig iti ay-ayam a parnuay dagiti Amerikano. Agrikus dagiti patangan manipud iti collegiate league a kas iti NCAA ken UAAP,  ti mapanen iti 39-ti-tawenna a propesional a liga a Philippine Basketball Association (PBA) ken ti kalalatakan iti lubong a National Basketball Association (NBA).

Maysa ngarud a dakkel a damag itay nabiit ti di pannakatuloy ti exhibition games nga inesponsoran ti PLDT Home iti nagbaetan koma dagiti player ti Gilas Pilipinas ken dagiti dimmayo nga NBA player. Agasem ti pannakadismaya dagiti adu fans, a nagbayad iti agingga iti P23,000, a napan iti Smart Araneta iti Quezon City tapno makitada laeng dagiti paboritoda nga umaayam. Kellaat latta met ngamin nga imbaga dagiti organizer a di matuloy ti exhibition match, ket ti impabuyada, maysa laengen a practice drill.

Nagbalin pay ramen iti parupa dagiti diario, a pudno a makapikapik kadagiti agbasbasa iti panagbalin a head coach ni Manny Pacquiao iti KIA Motors, a baro a team iti PBA. Ken kayatna pay a papili a player para iti PBA draft itoy a tawen, wenno agbalin a rookie, malaksid pay nga isu ti mangtimon iti team-na. Ania ti ammona ti basketball? kunkunada man. Ngem kasta met ti ibagbagada idi agirekord kadagiti kantana wenno agbalin nga action star. Ania ti ammona iti panagkanta ken ti panagarte iti pelikula? salsaludsodenda. Agsabalin sa ti kinaayat ken ti kinasiglat.

Dakkel met a damag ti panagbalin a grand slam champion ti San Mig Coffee iti naudi a championship iti PBA. Maysa ti Coffee Mixers kadagiti uppat pay laeng a team a naka-grand slam iti liga. Ket ad-adda manen a naglatak ni James Yap a nagbalin a Finals MVP; a malaksid iti kinasiglatna, ta namindua pay a nagbalin nga MVP iti liga, nalatak pay daytoy a kas dati nga asawa ni Kris Aquino.

Ket sakbayna dayta, palalo ti ay-ayat ti panagpipinnusta ken panagpipinnikar dagiti Filipino iti kaudian a kampeonato iti NBA a nangabakan ti San Antonio Spurs, wenno nakaabakan ni LeBron James ken ti sibubukel a Miami Heat. Nadekket ti rikna dagiti Filipino iti naabak a Miami Heat gapu ta adda darana a Filipino ni Erik Spoelstra a coach-da.

Ngem sakbay pay dayta, wenno idi Agosto itay napan a tawen, inluges ti Smart Gilas Pilipinas ti nadekket a karibalda a South Korea iti torneo a napasamak iti Manila tapno magun-odda ti puesto lumaban para iti FIBA Basketball World Cup iti Espania.

Ket tapno maisigurado ti napintas a puestotayo iti torneo, inawis ti Gilas Pilipinas ni Andray Blatche, ti agtayag iti 6’10” a sentro ti Brooklyn Nets iti NBA, tapno agay-ayam para iti pagilian. Nangaramid a dagus ti Kongreso iti linteg para iti naturalization daytoy nga agbalin a Filipino.

Wen, kasta ti kalatak ti basketball, a kas kalatak ti pinakbet kadatayo nga Ilokano, dagiti teledrama iti telebisyon kadagiti agtagibalay, ti in-inumentayo a San Miguel Beer a pagsasangwan no adda pasken, wenno ni Paquiao. Ta iti kaaduanna kadatayo, kasla pammigat a paseten iti inaldaw a panagbiag ti panagbuyatayo iti basketball, wenno ti agtutongtong mainaig iti daytoy nga isports. Paborito dagiti agtutubo nga ay-ayamen daytoy; nasapa pay laeng addadan a mangibalbaltog iti bola iti kalsada wenno pagaayaman, uray dida pay namigat ken uray awan ti sapatos ken tsinelasda. Semento man wenno saan, nasedsed a taltalon ti pagaayamanda, ken nasiken a landok wenno lunggilonggi a puon ti ipil-ipil wenno kawayan ti naipatakder nga adigi a ‘yan ti pagipisokanda a ring.

Ket no iwarastayo pay ti panagkitayo iti aglawlaw, kaaduanna a marka iti bado, kipis, jacket ken uray kadagiti bag ken sapatos ket nagan wenno logo dagiti nalatak a team iti NBA ti makita. Sabali pay dagiti adda iti dyip ken dadduma pay a pagluganan.

Ken tunggal eleksion, paborito met dagiti politiko ti agipatakder iti basketball court a pakaisuratan kadagiti naganda a nagidonar. Wenno agesponsorda iti liga nga isuda ti mangited iti kadadakkelan a tropeo wenno cash a premio, wenno ipanaganda ti liga iti nalatak nga apeliedoda.   

Nalaka ngamin nga ay-ayamen ti basketball. No adda la ketdi bola ken maipatakder nga adigi, mabalinen ti agay-ayam. Adda la ketdi dua nga aginnagaw nga agsiut iti ring, mayaten. Napaneknekan daytoy idi nadidigra ti Siudad ti Tacloban ken sumagmamano a paset ti Visayas gapu ken ni Yolanda. Kinasapulan dagiti agtutubo ti paglinglingayan ket immuna a napanunotda ti nangbangon iti pagbabasketbolanda. Naala la ket ngarud ti ladawanda nga agiinnagaw nga agsiut iti ring idinto nga iti aglikmutda, naiburandis pay laeng dagiti pagilasinan iti delubyo. Naiwaras ti ladawan agingga iti ruar ti pagilian. Ket nasao dagiti agpalpaliiw a makatulong ti ay-ayam tapno mailiwliwag man laeng dagiti residente uray ti apagbiit ti napasamak iti lugarda.

Ngem saan laeng a daytoy ti immuna, ta uray kadagiti sinaruno ni Yolanda a dawel, paborito dagiti netizen ti agiposte kadagiti meme a mangipakita dagiti agaayam ti basketball uray pagatsiket ti kangato ti danum wenno agtudtudo iti napigsa.

Mabasa amin dagitoy a pammaliiw mainaig iti ay-ayam iti libro ni Rafe Bartholomew a “Pacific Rim.” Maysa nga eskolar iti Fulbright ni Bartholomew ket pinilina ti basketball a suraten ta kenkuana, naisangsangayan ti panagayat dagiti Filipino iti daytoy nga ay-ayam. Isu a nagtalinaed ditoy pagilian iti tallo a tawen tapno paliiwenna no kasano nga inabrasa dagiti Filipino ti basketball nga immuna nga inyam-ammo dagiti Amerikano kadatayo iti panangrugi ti 1900.

Napan kadagiti nasulinek a lugar tapno buyaenna dagiti ubbing a sakasaka nga agaayam wenno dagiti “alanganin” nga agaayam iti basketball, ken ti kinalatak dagiti liga iti barangay uray iti ordinario a pumurok ken agingga iti collegiate league nga ar-arapaapen dagiti lallaki a pakisalipan tapno mangiruangan man laeng ti ambisionda nga aglatak ken bumaknang a kas kadaJames Yap ken Danny Ildefonso nga agpada a probinsiano ngem simmayaat ti panagbiagda iti uray la gapu laeng iti basketball. Amin dagitoy nangrugi iti panagay-ayamda kadagiti eskuela ken barangay.

Segun ken ni Bartholomew, nangrugi nga agbalin a panatico dagiti Filipino idi makastrek ti team-tayo iti Olympics idi 1950s babaen ti grupo da Caloy Loyzaga. Ken manipud idin, saanen nga inibbatan ti adu kadatayo a suportaran daytoy nga ay-ayam. Ammo la unay ni dati a commissioner iti NBA a ni David Stern ti kinaayat dagiti Filipino iti basketball ta napaneknekan ti NBA a kaaduanna dagiti Filipino ti agus-usar iti website-da nga nba.com ken ti agaramat kadagiti social media, kas iti Facebook wenno Twitter nga agpapatang mainaig iti NBA, wenno agi-like ken agi-tweet kadagitoy.

Maysa ngarud ti Filipinas a pinili ti NBA a pakaangayan ti preseason game iti ruar ti Estados Unidos. Isu nga idi Oktubre itay napan a tawen, immay ditoy ti Indiana Pacers ken Houston Rockets para iti maysa a preseason game. Nabuya dagiti adu a Filipino iti umuna a gundaway nga agay-ayam iti dagatayo dagiti nalatak nga umaayam iti NBA.

Gapu ti balligi daydi a laban, dakkel ti pangnamnamaan dagiti fans ti NBA a kasta met laeng ti ganasda a mangbuya iti panagay-ayam dagiti NBA player a kas kada James Harden, Tyson Chandler, Brandon Jennings, ken Kawhi Leonard kontra iti pambato ti pagilian a Gilas Pilipinas idi Hulio 22. Ngem sayang ta kinansela ti organizer ti inyanunsioda a panaglaban koma dagiti dua a team iti court.

Agpayso nga ay-ayam dagiti dadakkel a tattao ti basketball nga adayo koma a pagsiglatan dagiti Filipino nga agtayag laeng iti 5’4” ti kaaduanna kadatayo. Ngem segun ken ni Bartholomew, ti kinapartak dagiti Filipino nga aggaraw ken agpanunot tapno makalusot iti narikut a situasion, ken ti mamagbaliw no ania ti adda tapno sumayaat ken marisut ti parikut, dayta ti maibagay la unay nga inayonna iti panagay-ayamna.

Ken gapu pay ti kinaayattayo nga agarapaap ken agkuti tapno magun-od dagita nga arapaap, saan a sumardeng ni Filipino a serken uray dagiti imposible, ken masansan met nga agballigi wenno tumpuar ni Filipino a kas kalalaingan wenno naisangsangayan.

No aglatak ti maysa a Filipino iti entablado ti lubong iti agpang ti basketball, apay ketdin a saan. Dayta ti kayat a paneknekan ti Gilas Pilipinas iti daytoy a pannakilabanda iti Fiba World Cup. Ammoda nga adda iti likudda dagiti adu a kakailianda a pagay-ayatda la unay ti ay-ayam a basketball.

(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Agosto 4, 2014.)