Gapu iti daytoy, binilin ti Department of Justice dagiti umili a
no adda man masiputanda nga ubing a mansuen saan laeng dagiti nagannak kenkuana
no di pay iti sabali a tao, ipulongda a dagus daytoy kadagiti polis wenno
social worker iti lugarda. Kuna pay ni DOJ Secretary Laila de Lima a kasapulan
a mapasayaat pay ti panangtaming ti gobierno kadagiti kakastoy a kaso ti
panagabuso.
Saan met a nagpaudi ni Senador Nancy Binay. Maysa kadagiti immuna
a gakat nga indatagna apaman a makapagsapata a senador itay napan a tawen ti
Anti-Corporal Punishment Act of 2013. Panggep daytoy a gakat a mangdusa ti
asino man a mangabuso iti pisikal wenno mangpapabain kadagiti ubbing a kas
wagas ti panagdisiplina.
Iparitto ngarud ti linteg dagiti masansan nga ar-aramiden kadagiti
ubbing a panangkeddel, pananglapigos, panangpungot, panangbugkaw iti
pagtaengan, eskuela wenno dadduma pay a lugar. Maawagan dagitoy iti corporal
punishment.
Segun iti United Nations Committee on the Rights of the Child makuna
a corporal punishment ti ania man a pannusa a mangiraman iti panagusar iti
puersa a mangipalak-am iti ut-ot iti bagi, uray pay saan a nakaro ti epektona.
Karaman pay ngarud ditoy ti panangdanog iti sadino a paset ti bagi ti ubing, agusar
man iti ima wenno ania man a banag a kas iti tsinelas wenno bislak, panangkutog,
panangulod, panangipalladaw, panangpilit nga agaramid iti pakasaktan ken
pakadangranna, panangbaybay-a wenno di panangited iti kasapulanna nga agbiag,
ken panangabuso babaen ti sao.
Kinapudnoda, kasla naipaseten iti kultura ti pagilian ti
panangdisiplinatayo kadagiti ubbing babaen ti sumagmamano kadagiti nailanad a
pannusa. Ta no patientayo ti panagadal idi 2011 nga insayangkat ti Save the
Children Philippines, maysa a non-government organization a tumultulong
kadagiti naabuso nga ubing, mapan a 85% dagiti ubbing a Filipino ti
makapadpadas kadagit kakastoy a klase ti pannusa iti pagtaenganda, idinto a 65%
ti mangibagbaga a nadusada babaen ti panangtilpak.
Nalaka a maisilpo ditoy ti Pulse Asia Perception Survey idi 2011 a
mangibagbaga a dua iti tallo a nagannak a Filipino ti agipakpakat iti corporal
punishment iti panangdisiplinada kadagiti annakda. Ket siam iti sangapulo
kadagitoy a nagannak ti mangibagbaga a napadasanda kano met ti kasta a
panangdisiplina kadagiti nagannak met kadakuada.
Nupay kasta, saan laeng met a gapu iti panangdisiplina no apay a
maab-abuso dagiti ubbing. Ta dakkkel met a porsiento dagiti situasion a
mapagpupudotan laeng dagiti ubbing gapu iti nakaro a parikut wenno naserrek a
situasion ti nagannak wenno gapu iti epekto ti bisio a kas iti arak, sugal
wenno uray pay droga. Kadagitoy a klase ti nagannak ti kasla mangibilbilang
kadagiti annakda a kas tao laeng iti balay wenno babaonen a mabalin latta nga
aramidenda ti kayatda kadakuada.
Ken saan laeng a ti balay ti pakapaspasamakan ti pannakaabuso wenno
kinadangkok kadagiti ubbing. Maysa pay ditoy ti pagadalan.
Segun iti report idi 2009 ti PLAN Philippines, organisasion nga
agpapaay kadagiti ubbing, a lima iti sangapulo nga ubing iti manipud Grado 1
agingga iti 3, ken pito iti sangapulo iti Grado 4 agingga iti 6 ti makapadpadas iti kinadangkok iti eskuela.
Ken saan laeng a dagiti padada nga ubbing wenno dagiti bully ti
pakarikrikutanda no di pay kagudua kadagiti mangipapaay kadakuada iti
kinadangkok ti aggapu kadagiti mangisursuro, segun dayta iti pagnagadal ti
Child and Adolescent Psychiatrists of the Philippines, Inc. (CAPPI) idi 2006.
Napalalo ngarud ti panangibilbilin ni Education Secretary Armin
Luistro kadagiti mangisursuro a liklikanda ti ania man a klase ti corporal
punishment a mangipakat iti disiplina kadagiti adalanda, ken tumulongda metten
a mangisardeng iti bullying iti klase.
Segun iti panagadal, awa la ketdi ti maitulong a dakkel ti
corporal punishment iti panagdisiplina iti ubing. Ti pudno ketdi, ti ania man a
klase ti kinadangkok, pisikal, sao wenno uray seksual, ket dakes ti epekto iti
panagdakkel ti ubing. Mangipaay iti nababa a panagkitkita ti ubing iti bagina,
nakaro a panagbutbuteng, panagpupungtot ken kaawan gaway ken panaglidliday ti
ubing. Nakaro pay a mangpakapsut daytoy iti panunot ti ubing nga agadal, ken
makadadael iti panangawatna iti ania man a klase ti relasion. Iti pagadalan,
daytoy ti maysa kadagiti rason ti panagsardeng dagiti ubbing nga agbasa, wenno
bumaba a nakaro dagiti gradoda.
Ken dagiti nakaro unay a kinadangkok, mangipaay pay daytoy iti
nakaro a pannakadadael ti bagi, wenno agbalin a baldado ti ubing, ken mabalin a
pakatayanna pay. Sabali pay ti panagadal a naduktalan iti Estados Unidos a
dagiti gayam kano ubbing a naglasat iti nakaro a kinadangkok ti maaddanto
kadagiti nakaro a sakit iti panunot wenno mental illness a kas iti mood and
anxiety disorders, depresion, ken parikut iti alkohol ken drug abuse. Ken
dagitoy met laeng nga ubbing no isudanto metten ti dumakkel ti agipakat iti
kinadangkok kadagiti bukodda a pamilia.
Ngem iti laksid iti dakel nga epekto ti corporal punishment, adu
pay laeng kadagiti pagilian ti mangipalpalubos iti corporal punishment a
pangdisiplina kadagiti ubbing wenno estudiante.
Sumagmamano pay laeng ngarud a pagilian ti nangwaswasen iti
corporal punishment kadagiti lugarda, karaman ti Canada, Kenya, South Africa,
New Zealand, ken kaaduanna a pagilian iti Europa. Ket no mapirmaan tapno
agbalin a linteg ti gakat ni Binay, mabalin a ti Filipinas ti kaunaan iti Asia
a mangwaswasen iti corporal punishment a kas wagas ti panagdisiplina.
Ngem uray pay awan ti gakat ni Binay, masasao met ketdi a
maiparpariten ti corporal punishment iti pagilian babaen dagiti agdama a
linteg. Maysa ditoy ti Child and Youth Welfare Code (Presidential Decree No.
63, Article 59) a nagepekto idi pay laeng 1975, a mangiparparit iti ania man a
klase ti kinadangkok kadagiti ubbing. Makuna met a kriminal a kaso ti child
abuse babaen ti Akta Republika Blg. 7610 (wenno ti Anti-Child Abuse Law of 1992)
a mangipatpatalged iti karadkad ken pagimbagan dagiti ubbing. Babaen daytoy a
linteg, makuna a child abuse dagiti sumaganad: pisikal, sikolohikal ken seksual
a panagabuso, panangbaybay-a, kinarungsot, panangmaltrato iti emosion, aniaman
nga aramid wenno sao a mangibaba iti kinatao ken dignidad ti ubing, di
panangipaay iti kasapulanna nga agbiag, di panangipaay iti medikal a tulong no
kasapulan unay wenno dagiti situasion a mabalin a mangdadael iti panagdakkelna,
pannakabaldado wenno ipapatay.
Adda laeng met makita a parikut iti gakat ni Binay. Ta uray
nasayaat met daytoy a wagas tapno maisardengen ti corporal punishment, kasla
agbalbalin met ngaminen a kriminal dagiti nagannak a mabalin a maibalud ken
mamulta iti babaen ti linteg. Pagangayanna, no maibalud dagitoy, adunto dagiti
ubbing nga awananen ti nagannak a mangaywan kadakuada.
Napatpateg ngarud a malaksid dagiti kakastoy a linteg, ipapati
latta koma ti gobierno ti panangyadal kadagiti nagannak iti umisu a panagdisiplina
kadagiti ubbing, babaen dagiti seminar iti barangay, wenno uray kadagiti
pagadalan babaen ti tulong dagiti administrador ti eskuela.
Iti biang ti DOJ, napanunotda ti mangbukel iti maysa a protocol
wenno pagibasaran a proseso tapno naan-annayas ken nabilbileg ti pannakaipakat
ti Anti-Child Abuse Law.
Sapay ngarud koma ta no maipakat a nasayaat dagitoy a linteg, ipasnek
ti gobierno ken dagiti maseknan a grupo wenno institusion a mangyadal iti pudpudno
a panangdisiplina dagiti ubbing, tapno awan koman ti maabuso wenno madangran
nga ubing.
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Agosto 25, 2014.)
No comments:
Post a Comment