Saturday, June 6, 2009

PROMISE, SAAN KA NGA IBID-VIDEO!


NAUBING, nalatak ken napusaksak nga aktres. Tsinito, pang-matinee idol uray mangrugrugi pay laeng iti telebision, ken propesional. Pagkaduaem ida iti maysa a sex video, ket sigurado a bestseller.

Ngem ti rigatna, saan nga ordinario a pornograpia daytoy, no di ket maysa a kaso ti panangitakaw ti lalaki nga i-video ti kanaigna a babai tapno kalpasanna, adda buybuyaenna, wenno ipasawna a kasla tropeo iti sabali a tao ti gapuananna.

Uray di madakamat dagiti naganda, ammotayon no asino dagitoy ta sipud rimmuar itay napan a bulan dagiti kontrobersial a video ken uray dagiti bonus a sex video iti sabali pay a babai/babbai a naala iti sililimed a kamera iti isu met laeng a lalaki, nabara pay laeng a mapagpapatangan ti isyu. Sakbay nga imbilin ti gobierno ti pannakaisardeng ti pannakaiparang ti na-upload a kopia iti YouTube, adun ti nakabuya ken naka-download kadagiti video kadagiti kompiuterda. Ken sakbay a rinaut dagiti polis dagiti paggatangan iti pirata a DVD iti Quiapo, nagramaramen ti kopia dagiti sex video iti publiko.

Kinapudnona, adu metten dagiti kapadana a sex video a nagramaram iti Internet ken kadagiti paglakuan kadagiti pirata a DVD iti Quiapo. Itay laeng Pebrero, inaresto dagiti polis ti maysa a lalaki a nang-upload iti Internet iti sex video iti dati a nobiana sa inwarasna daytoy kadagiti kakabagian ti babai.

Ken no malagipyo pay ti “Dumaguete Sex Scandal,” ti “Bacolod Sex Scandal” ken adda pay “La Salle Sex Scandal.” Makuna nga eskandalo dagitoy ta naala dagiti video babaen ti nakalemmeng a kamera, wenno awan ti panangipagarup dagiti babbai a naala iti kamera ti pannakiinnayatda iti kama. Maisabali ditoy dagiti naiwaras a sex video a nakairamanan dagiti babbai a karuprupa laeng dagiti nalalatak nga artista, kas kada Angel Locsin, Jewel Misch, Amanda Page ken Ruffa Gutierrez, ta sipapalubos dagiti babbai a naalaan iti video.

“SEX PERVERT”

Ngem naidumduma ti kaso ti sex video da Katrina Halili ken Dr. Hayden Kho, ta saan laeng a nalatak ken pudno a celebrity dagitoy, no di pay ket ti kaadu ti bersion dagiti nagwaras a sex videoda; ket no pudno dagiti sayangguseng, umabot iti 40 a sex video ti napartuat ni Hayden iti agduduma a babbai, karamanen ti dati a nobiana a ni Vicki Belo, ti nalatak a cosmetic doctor dagiti artista. Ken daytoy laeng ti kaso a nagkunaan ti Malakanyang a nakadayyegan ti Presidente, ken nagbalin pay a ramen ti gumaygayebyeb a privilege speech ti dati a saan a maun-uni a kameng ti Senado: ni Senador Bong Revilla a nangiladawan ken ni Hayden Kho a kas kangatuan a klase ti tao a ballikong iti ammona iti seks (pervert), atiwna tay mangnganup nga ayup, ken pulos nga awan ti konsiensa ken panangrespetona kadagiti babbai.

Ken kurangna laeng a sawen ni Senador Miriam Defensor-Santiago a manyakis ti doktor nga immun-una a nayam-ammo iti publiko a kas nataer ken naubing a nobio ni Vicki Belo. Segun iti senador, kaaduanna dagiti Filipino, kas mayannatup iti kulturatayo, ti saan nga agparpartuat iti bukodda a sex video. Nalawag ngarud kano a propesional a kolektor wenno paglinglingayan ni Hayden iti agpartuat kadagitoy a sex video.

Naglatak ti video ta ita laeng manen a maamiris dagiti agtuturay iti pagkurangan ti paglintegantayo mainaig iti kastoy a kaso. A kasla maulit-ulit laeng dagitoy, ngem awan met maar-aramidan ti gobierno.

Dimmawaten iti dispensar ni Hayden Kho kadagiti amin a partido a nadangran iti inaramidna. Awan kano ti malisia iti biangna, wenno intensionna a mangsakit iti sabali a tao gapu kadagiti inrekordna a video. Ngem impatangkenna nga awan ti ammona wenno pammalubosna a nairuar iti Internet ken mailako iti publiko dagiti DVD a kopia ti video. Tuduenna ti maysa a managan iti Eric Johnston Chua, negosiante ken dati a nadekket a gayyemna, a nagiwaras ti video, kalpasan a natakaw kenkuana ti kopia dagiti video iti laptop ni Hayden.

Ngem saan a kumbinsido ni Katrina iti daytoy a panagpakawan ni Hayden a nakarelasionna iti apagbiit idi 2007. Agkurang kano daytoy iti dakkel a nagbasolanna, nangruna iti sawen ni Katrina a panangbaboy ni Hayden iti kinataona gapu iti video. Ituloy latta ngarud ni Katrina dagiti kaso nga indatagna kontra iti doktor, kas iti psychological violence, maysa a kriminal a kaso, babaen ti Republic Act 9262 (wenno Women and Children’s Welfare Act) ken ti immorality, dishonorable and unethical conduct, maysa nga administratibo a kaso, babaen ti Medical Act of 1959 ken ti pagalagadan iti Professional Regulations Commission (PRC). No mapaneknekan a nagbasol ni Hayden, mabalin a mabalud, mamulta ken maikkat pay iti lisensiana a kas doctor iti medisina.

ADU PAY A KASO

Mapan ngarud a lima nga ahensia ti madama nga agpalpalutpot iti kaso—ti Legal and Investigation Division ti PRC, ti Philippine Medical Association a pagkamengan ni Hayden a kas mangngagas, ti National Bureau of Investigation (NBI) tapno maamuan no asino ti nagiwaras ti video iti Internet ken ti DVD a kopia, ti Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) gapu iti alegasion ti ina ni Hayden nga agar-aramat iti droga ti anakna; ken ti Senado, babaen ti committee on youth, women and family relations nga idauluan ni Sen. Jamby Madrigal.

Ken mabalin a manayonan pay ti kaso ni Hayden no maungpot dagitoy nga imbestigasion, kas koma iti panaglabsing iti Anti-Wire Tapping (gapu iti kaadda ti hidden camera, segun ken ni Senador Allan Cayetano), Ethical Code of Physicians, Dangerous Drug Act, Kodigo Penal (kas iti kaso ti unjust vexation, segun ken ni Senador Santiago), ken ti Convention on Elimination of all Forms of Discrimination Against Women.

No madengngeg ti isyu iti senado, ammotayon ti mapasamak, kasla sirkus manen daytoy nga awan ti pagtungtungpalanna. Aglalo ta iggem daytoy ni Senador Madrigal nga uray la ditan nga impormasion ket patien ti senadora, no di man ket agbibisin laeng nga adda patangenna.
Ngem ania koma ti palutpoten dagiti kameng ti Kongreso? Pangadalanda tapno makapartuatda iti baro a linteg? Kinapudnona, adun dagiti gakat a matmaturog pay laeng iti Kongreso agingga ita, kas koma iti Magna Carta for Women, nga ilablaban ti Human Rights Commission tapno masalakniban a nasayaat dagiti babbai kontra iti panagabuso ken diskriminasion. Adda pay ‘tay Senate Bill No. 1100 (“Anti-Video Voyeurism Act”) a sinurat ni Senador Santiago nga idi pay laeng Hulio 2007 nga indatagna. Iti biang ti Kamara, nabayag metten nga impila ni Buhay party-list Rep. Irwin Tieng ti House Bill 4315 (“Anti Cyber-Boso Bill”) a mangipawpawil ken mangdusa kadagiti asino man nga agirekord kadagiti pribado a pannakiseks ken mangiwaras kadagitoy iti publiko.

Malaksid kadagitoy, agiinnuna dagiti agpampanday-linteg para iti bukodda a gakat (idinto a kaaduanna kadakuada a ti laeng charter change ti inin-intonaranda sakbay iti daytoy). Naidatag metten ti HB 472 ni Rep. Monico Puentevella a mangiparparit iti kunana a video ken photo voyeurism (panagsisirip). Kapada daytoy a gakat iti impila met ni Sen. Pia Cayetano iti Senado kalpasan ti privilege speech ni Bong Revilla.

Sabali pay ti maysa a resolusion nga indatag met da Gabriela party-list Rep. Liza Maza ken Luz Ilagan tapno mangisayangkat iti panagdengngeg ti Kamara tapno maadal no kasano a masalakniban ti right of privacy dagiti babbai iti nasaknapen a kaso ti sex video scandal.
No awan ti timpuar a sex video ni Katrina ken Hayden, patiem nga ipangag ti Kongreso ti nabayagen a kidkiddawen ti National Commission on the Role of Filipino Women (NCRFW) a nasiksiken a linteg tapno maisardengen a mamimpinsan ti panagabuso kadagiti babbi, karamanen ti pannakaiwaras dagiti makapadangran a video ken ladawan, ken pornograpia.

“SHAME ON YOU!”

Sipupudno ngarud nga imbestigasion ti kasapulan, saan ket a ti agsao ken aggaraw lattan dagiti opisial tapno makisawsawda laeng iti isyu, a nangruna nga ar-aramidenda no kastoy nga asidegen ti eleksion. Kabayatanna, kasapulan a masalakniban a dagus dagiti nadangran a babbai, babaen ti tulong ti media, ti polisia ken dadduma pay nga ahensia ti gobierno tapno maisardengen ti pannaka-upload iti Internet ken ti pannakailako dagitoy iti publiko saan laeng a dagiti video ni Hayden Kho no di pay ket dagiti aminen a video a nalawag a nakabiktimaan dagiti babbai.

Gapu ta inako ni Hayden ti naalas nga aramidna, awan met dakesna no adda dagiti sumurot iti kayat ni Senador Allan Cayetano. Segun kenkuana, agingga nga awan ti nalawag a linteg a mangiladdit ken ni Kho, awan ti kasayaatan nga aramiden dagiti umili no di ti panangipukkawtayo iti rupana dagiti balikas a “Shame on you!” Ken mabalin nga overacting kunatayo, ngem adda met karbengan dagiti lokal a gobierno ti Palawan (naggapuan a lugar ni Katrina), ken ti Bohol a nangipasa kadagiti resolusion tapno maparitan a bumaddek iti lugarda ti maysa a sex pervert a kas ken ni Hayden.

Ken kangrunaanna, no di man naadalan dagiti umili kadagiti immun-una a sex scandal iti pagilian, mabalin a pagadalan a nasayaat ti kaso ni Hayden ken Katrina. Wen, ta iti laksid ti kampania ti gobierno kontra iti kastoy a kaso, adu latta dagiti lallaki a paggustoda nga i-video ti pannakiinnayatda kadagiti asawa wenno nobiada. Sadanto pagganasan a buyaen ti kopia ti video no di man ipasaw nga ipakitada kadagiti gagayyemda, wenno ilakoda ti kopia kadagiti padada a nahilig. Sabalinto pay dagiti mangaramat kadagitoy tapno mangkikil wenno mang-blackmail kadagiti babbai ken dagiti pamiliada.

Ken, wen, pagadalan met daytoy dagiti babbai tapno maangda nga iti kaano man, di rumbeng a mai-video ti pribado a pannakiseksda, adda man pammalubosda wenno awan. Ta iti kanito a maiwaras ti kopia iti Internet, selpon ken DVD, agnanayon daytoyen a pagpipiestaan dagiti lallaki iti amin a suli ti lubong, maysa a pakalaglagipan ti pannakaibabain dagiti pamiliada a saanen a mapunas.

KAKAASI DAGITI BABBAI

Iti gimongtayo, ditay’ mapakawan dagiti babbai a mangibuyangyang ti kinababaida.
Kitaem laengen iti napasamak iti Dumaguete Scandal. Maysa kadagiti babai nga adda iti video ti adda asawana, ket iti sobra a pannakaibabainna idi rummuar ti video idi 2003, nagpanggep daytoy nga agpakamatay babaen ti pananggerretna ti pulso iti imana. Tay maysa, pinanawan ti nobiona uray pay natinongen ti kasarda. Saanen a nagpakpakita ti babai iti lugarda, kas met laeng ti maysa pay a kaduana.

Ken kangrunaanna, leksion daytoy kadagiti babbai nga agannadda a sumrek kadagiti relasion, ken awanen ti kasayaatan no di ti panangliklikda a makiseks iti asino la ditan a lalaki.

‘Imbag ni Katrina, kunada ta artista daytoy, ket mabalin a makatulong pay daytoy tapno aglatak a husto. Suportado daytoy ti GMA Network a nagartistaanna sipud pay idi damo, ken no patientayo ti managerna, awan kano ti naapektaran kadagiti nakaeskediul a pelikula ken programana ti telebision nga immun-una a nakikontrataanda. Ken pagsayaatanna, natured ni Katrina nga agparang iti publiko ken uray nasakit kenkuana, ken ammona ti epekto ti pannakaibabain ti kinataona, kasapulan nga ituloyna iti pannakiranget kontra ken ni Hayden ken dadduma pay kapada ti doktor a naayat nga agi-video kadagiti babbai a kainnayatda.

Ken wen, saan laeng a ni Katrina ti biktima ditoy, wenno dagiti dadduma pay a babbai iti video ni Hayden, no di pay ket ti ina ni Hayden, ni Vicki Belo, dagiti gagayyem dagiti biktima ken asino man a babbai a nadismaya iti gimongtayo gapu iti kaawan latta ti gaway dagitoy a mangsalaknib iti bagbagida kadagiti naayat a mangitantandudo iti kinalalakida.

Gapu iti kastoy a kasasaadtayo, kasla man naglaka a saludsoden daytoy: Asinonto manen a babai ti agparang ti sumaruno a sex video a mabuyatayo? Umun-una nga idawattayo a saan koma a maysa kadagiti kameng ti pamiliatayo.


(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Hunio 8, 2009.)

No comments: