PAGAM-AMMUAN, maysanto manen kadakuada ti mangsublat iti turay!
No komiks koma, dayta ti kapintasan a pangawis iti interes dagiti agbasbasa tapno surnadanda ti isasanikar manen ti Nacionalista Party (NP) ken Liberal Party (LP), dua a duduogan a partido ti pagilian. Naglaned ngamin ti rimatda iti politika kalpasan ti napaut a tawen a panagsinnublatda a mangiggem iti turay ti pagilian.
No agbataytayo kadagiti surbey, ken ti panagparagapag dagiti agbalinto a kandidato iti eleksion inton umay a tawen, dagitoy a partido ken ti Lakas-Kampi-CMD ti administrasion ti mangbukelto iti agtallo-ti-sulina a risiris. Saan ketdi a ti panangipagarupda nga administrasion kontra iti kampo ni Erap ta awan met ti nalawag a panagkaykaysa dagiti kalaban ni Presidente Arroyo, malaksid pay a saanen a kas ti kalatak ita ni Erap no idilig idi nabutosan a presidente idi 1998.
Agsasaruno dagiti politiko a kimmappengen iti LP, kaudian ditoy ti lokal a partido ni Manila Mayor Lim, dagiti lokal nga opisial iti Cavite nga idauluan ni Gov. Ayong Maliksi, ken sumagmano a kaaliado ti administrasion a kas ken ni Joey Lina. Di met paatiw ti NP ta umaboten iti nasurok 2,000 ti kamengna a lokal nga opisial.
Kaaduanna ngarud ita kadagiti adda iti administrasion ti agpampanunoten no agsukatda manen iti bado. Ngem dua laeng ti mabalin a pagpilianda no kayatda a sierto ti baddekenda: ti LP wenno NP.
Nupay kasta awan ti panagamak ti Lakas-Kampi-CMD iti yaakar dagiti kamengda kadagitoy dua a partido. Ibagbagada ketdi a dagiti laeng di mapagustuan wenno saan a mapili a manokenda kadagiti lokal a posision ti nangpanaw kadakuada, no di man ket sikolohikal laeng a taktika ti ipakpakat ti LP wenno NP tapno ipakitada a maysa kadakuada ti nabileg a partido.
PAGSISINNUBLATANDA LAENG TI TURAY
Maipalagip nga agsisinnublat laeng iti turay ti LP ken NP kadagiti eleksion presidensial manipud 1946 agingga iti 1969 a nangabakan ni Presidente Ferdinand Marcos, maysa a Nacionalista, iti maikadua a termino.
Nabangon ti NP, ti kalakayanen kadagiti agdama a partido politikal iti pagilian, idi Abril 29, 1907, manipud iti grupo dagiti politiko a mangidurduon iti wayawaya ti pagilian manipud kadagiti Amerikano. Indauluan daytoy da Manuel L. Quezon ken Sergio Osmena, a nagsaruno a nagbalin a presidente idi panawen ti Commonwealth. Da Ramon Magsaysay, Carlos P. Garcia ken Marcos dagiti kameng ti NP a nabutosan a presidente.
Nabangon met ti LP idi Nobiembre 24, 1945 babaen ti grupo a simmina manipud iti NP para iti eleksion ti umuna a Republika idi 1946. Indauluan daytoy da Presidente Manuel Roxas a nangabak iti daydi nga eleksion, ken Elpidio Quirino a simmublat kenkuana iti puesto. Malaksid kadagiti dua, ni laengen Diosdado Macapagal ti Liberal a nagbalin a presidente. Ngem dati ketdi a kameng ti LP da Marcos ken Magsaysay sakbay nga immakarda iti NP idi agkandidato dagitoy a presidente.
Manipud idi inyalnag ni Marcos ti Martial Law idi 1972 agingga idi mapatakias daytoy idi Pebrero 1986, naglaned dagiti dua a partido ken ti sibubukel a kararua ti two-party system. Binangon ni Marcos ti Kilusang Bagong Lipunan (KBL), babaen ti kaaduanna a kapartidona iti NP, a kas maymaysa a dominante a partido politikal a maibagay laeng tapno mapatibker ti bilegna a kas diktador. Idinto a nabalud wenno nagpakni iti agsasabali a pagilian dagiti kameng ti LP. Iti ngarud snap election idi 1986, ti laeng KBL ken ti napagkaysa a partido dagiti oposision, wenno UNIDO dagiti nagrinnisiris.
Nagsubli laeng dagiti pudpudno a partido politikal kalpasan ti EDSA revolution. Ngem babaen ti baro a Konstitusion a naratipikaran idi 1987, naigagara ketdi a kimmapsut ti two-party system ta ad-adda a naiduron ti multi-party system wenno ti pannakabukel ti ania la ditan a partido tapno rumaman kadagiti dadakkel nga eleksion. Maysa a solusion daytoy a napanunot dagiti nangpanday ti Konstitusion tapno saanen a maulit ti panagturay ti maymaysa a nabileg a partido a kas iti napasamak idi panawen ni Marcos.
Ngem saan met a maysa kadagitoy a partido, ti NP wenno LP, ti naregta a nagsubli iti politika. Nagturay ketdi ti Laban ng Demokratikong Pilipino (LDP), a nabangon manipud iti Laban Party nga immuna a simmangdo iti KBL iti eleksion idi 1978. Dagiti ngarud kameng ti LDP nga idauluan ni House Speaker Ramon Mitra ti nagbalin idi a dominante a partido ti administrasion ni Cory Aquino.
“RAINBOW COALITION”
Ket nagtultuloy a nalipatanen ti two-party system idi eleksion ti 1992. Maysa a kabangbangon laeng a partido, ti Lakas-National Union Christian Democrats (Lakas-NUCD) ni Fidel Ramos ti nangatiw iti LDP ni Mitra ken lima pay a nakalabanna. Gapu iti kaadu dagiti kandidato, 23% laeng ti naawid a butos ni Ramos, kababaanen iti pakasaritaantayo, tapno agbalin a presidente. Ditoy ngarud a kinasapulan ni Ramos ti kinapateg ti koalision iti Kongreso tapno tumulong iti gobiernona. Binukel ni Speaker Jose de Venecia, kapartido ni Ramos, ti makunkuna nga arkitekto a Rainbow Coalition a nagbalin metten a pagtuladan dagiti simmaruno nga administrasion tapno mapabilegda iti turay.
Awan ngaruden ti naaramidan pay dagiti partido a babassit kas ti NP ken LP no di ti kumappeng met iti koalision no kayatda a sitatakder latta dagiti sakada.
Naputed nga apagapaman ti kinadominante ti Lakas-NUCD idi mangabak a presidente ni Joseph Estrada idi 1998 babaen ti Partido ng Masang Pilipino (PMP) a binangonna. Iti daydi nga eleksion, imbagian ni Alfredo Lim ti LP idinto nga awanen ti nagbalin pay nga standard bearer ti NP, kalpasan iti pannakaabak ni dati a Presidente Salvador “Doy” Laurel iti eleksion idi 1992.
Binagi met ngarud dagiti kaaliado ni Erap a binukel ti koalision a PMP-Laban ng Makabayang Masang Pilipino (LAMMP) tapno maawidna ti kasapulanna a suporta iti Kongreso. Ngem idi napatakias ni Erap babaen ti EDSA Dos, nagsubli ti regta ti Lakas-NUCD. Nagtinnunlong ti puersa da dati a Presidente Fidel Ramos, Speaker de Venecia ken Presidente Arroyo a simmukat ken ni Erap iti turay, tapno kumired ti partido ken tapno mailayon ti agdama a presidente idi 2004.
Ket ita ta nababa unayen ti popularidad ni Arroyo, gapu iti adu nga isyu ti kurapsion, ti di maisarsardeng a sayangguseng iti panagsuitikna idi 2004, ken ti panangpanaw kenkuana da De Venecia ken Ramos, a pinakaro pay ti panagsisinnangdo dagiti partido iti koalisionna, mupukpukawen ti bileg ti administrasion para iti eleksion inton umay a tawen. Saan ngarud a pagduduaanen nga uray kadagitoy a panawen, awan man laeng ti makita a panagbaliw ti nababa a grado ni Defense Secretary Gilbert Teodoro a mapekpekkel nga standard bearer ti administrasion, kadagiti surbey. Pudno la unay a no bumaba ti presidente iti puestona, sumurot met nga agpababa ti bileg ti partidona gapu ta ad-adda laeng a naikapet ti kired ti ania a dominante a partido iti personalidad ti nakatugaw, saan ket a ti prinsipio nga itaktakderan daytoy.
“CORY MAGIC”
Kabayatan ngarud a pagrikrikutan ni Teodoro no kasano a sarapaenna ti panangbatoda ti amona a presidente, awan ngaruden ti makaigawid pay iti in-inut nga ireregta dagiti duogan a partido ti NP ken LP.
Iti biang ti NP, nangrugi a nasirayanda ti lawag idi agkameng ditoy ni Villar idi 2003 babaen ti imbitasion ni Laurel. Nausar ti partido ti kinalatak ni Villar, ta nagbalin met daytoy a bannuar iti EDSA Dos, ken ti panagbalinna a Senate President idi 2006 tapno makaawid ti ad-adu pay a kamengna. Iti eleksion idi 2007, kaduana a nabutosan a senador ni Allan Peter Cayetano.
Iti biang met ti LP, sitatalinaed ti partido da dati a Senate President Jovito Salonga, dati a Senador Wigberto Tanada, ken Senador Manuel “Mar” Roxas II, apoko ti pundador ti partido, a padapada a kameng ti nasiken a nagan ti politika iti pagilian. Iti ikakappeng kadakuada ni dati a Senate President Franklin Drilon idi 2003 ken ti pannakabutos a senador idi 2007 da Noynoy Aquino, Mar Roxas, Francisco Pangilinan ken Rodolfo Biazon, nangrugin a nagsubli ti regta ti partido. Ad-adda ket ngarud a naglatak ti partido kalpasan ti ipupusay ni dati a Presidente Cory Aquino idi Agosto ta nagsubli iti panunot dagiti umili ti kinapateg ti gapuanan da Cory ken dati a Senador Ninoy Aquino Jr., tapno maisubli ti demokrasia ti pagilian. Makatulong ngarud iti dakkel iti kandidatura ni Noynoy, mararaem met a lider ti LP kas iti amana, ti makunkuna a “Cory magic.”
4 A KINAPUDNO ITI POLITIKA TI PAGILIAN
No surotentayo ngarud ti naglasatan ti dua a partido, maanagtayo ti pudpudno a taray ti politika ti Filipinas. Umuna, nakapsut ti pundasion ti sistema ti politika ti pagilian; nalaka laeng ti agsukat iti partido. Agkamang ti adu a politiko kadagiti partido nga iti panagkitada ket sigurado a mangabak, saan ketdi nga iti itaktakderan a prinsipio dagitoy a partido.
Maikadua, pudno la unay ti prinsipio a “politics is addition” wenno pinaaduan iti kameng ti partido wenno koalision kas pudno a ramen ti eleksion. Agririnnaut ngarud dagitoy a partido tapno makaawidda kadagiti baro a kameng. Maatiw dagiti partido a nababa ti popularidadna, wenno awan ti pangabakanna, kunatayo man laengen. Iti agdama, kasla kulibangbang ngarud ti Nationalist People’s Coalition (NPC) a mangbirbirok iti sumepsepanna a nasam-it a diro iti panagpilina iti kumappenganna, kalpasan a panawan ni Senador Chiz Escudero ti partido.
Maikatlo, adda parabur kadagiti aguray ti umisu a panwen ken ti agsagana iti nasayaat, kas ti agpada nga inaramid ti LP ken NP. Kimmadua dagitoy kadagiti koalision ti administrasion, iti panawen ti eleksion ken kalpasanna, nakigayyemda kadagiti sabali a partido. Nagbalin pay a majority floor leader ni Roxas idi agbalin a Senate President ni Villar idi 2006. Ken nagsina laeng ti dalanda idi irugidan a tamingen dagiti bukodda nga ambision iti politika.
Ken maikapat, dakkel ti maitulong ti nalatak a personalidad nga agbalin nga standard bearer ti partido. Gapu met laeng ti karisma ken ti kaadun nga infomercial ni Villar, makuna a nalatak metten daytoy uray kadagiti masa. Nalatak met da Noynoy ken Mar, gapu iti nagan ti pamiliada ken ti koneksionda kadagiti artista ken iti telebision. Kabsat ni Noynoy ni Kris Aquino idinto nga asawa met ni Mar ni Korina Sanchez, maysa a nalatak a brodkaster iti ABS-CBN. Ti naudi a surbey iti SWS a rimmuar idi Oktubre, da Noynoy Aquino (60% ti gradona) ken Manny Villar (37%) ti nakagun-od ti umuna ken maikadua a puesto. Idinto a ni Roxas met ti nakagun-od ti kangatuan a puesto iti surbey a para bise presidente.
PUDPUDNO NGA OPOSISION
Ngem asino ngarud ita ti agbalin a pudpudno nga oposision? Ibagbaga ni Erap a ti partidona ti pudpudno nga oposision. Ngem gapu iti agdama a taray ti politika, saanen a Gloria-kontra-Erap ti tema ti eleksion, ta agpada met a namilatan ti rekordda gapu kadagiti adu a kurapsion iti agsaruno a panagtakemda.
No anianto a partido ti pudpudno a makaipaay iti panagbalbaliw a kasapulan dagiti umili, wenno adayo iti kalidad ti agdama a gobierno, daytanto ti agbalin a pudpudno nga oposision. Napateg ngarud a masaludsod ditoy no ania ti maipaay dagiti partido nga alternatibo a gobierno nga adayo iti klase ti politika nga ipakpakat da Arroyo ken Erap. Dayta koma ti panunoten ti LP ken NP no kayatda met laeng nga agtultuloy iti isasanikarda manen a kas nabileg a partido.
Agingga a di nalawag ti pudpudno a prinsipio dagiti partido, ken no ania ti pagtaktakderan dagitoy kadagiti isyu iti gimong, wenno agingga a napatpateg ti ambision iti politika ngem ti nadalus a panagserbi, awan ti papanan ti panggeptayo a panagbalbaliw iti politika a kasapulantayo para iti naan-anay a panagdur-as ti pagilian.
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Nobiembre 23, 2009.)
No komiks koma, dayta ti kapintasan a pangawis iti interes dagiti agbasbasa tapno surnadanda ti isasanikar manen ti Nacionalista Party (NP) ken Liberal Party (LP), dua a duduogan a partido ti pagilian. Naglaned ngamin ti rimatda iti politika kalpasan ti napaut a tawen a panagsinnublatda a mangiggem iti turay ti pagilian.
No agbataytayo kadagiti surbey, ken ti panagparagapag dagiti agbalinto a kandidato iti eleksion inton umay a tawen, dagitoy a partido ken ti Lakas-Kampi-CMD ti administrasion ti mangbukelto iti agtallo-ti-sulina a risiris. Saan ketdi a ti panangipagarupda nga administrasion kontra iti kampo ni Erap ta awan met ti nalawag a panagkaykaysa dagiti kalaban ni Presidente Arroyo, malaksid pay a saanen a kas ti kalatak ita ni Erap no idilig idi nabutosan a presidente idi 1998.
Agsasaruno dagiti politiko a kimmappengen iti LP, kaudian ditoy ti lokal a partido ni Manila Mayor Lim, dagiti lokal nga opisial iti Cavite nga idauluan ni Gov. Ayong Maliksi, ken sumagmano a kaaliado ti administrasion a kas ken ni Joey Lina. Di met paatiw ti NP ta umaboten iti nasurok 2,000 ti kamengna a lokal nga opisial.
Kaaduanna ngarud ita kadagiti adda iti administrasion ti agpampanunoten no agsukatda manen iti bado. Ngem dua laeng ti mabalin a pagpilianda no kayatda a sierto ti baddekenda: ti LP wenno NP.
Nupay kasta awan ti panagamak ti Lakas-Kampi-CMD iti yaakar dagiti kamengda kadagitoy dua a partido. Ibagbagada ketdi a dagiti laeng di mapagustuan wenno saan a mapili a manokenda kadagiti lokal a posision ti nangpanaw kadakuada, no di man ket sikolohikal laeng a taktika ti ipakpakat ti LP wenno NP tapno ipakitada a maysa kadakuada ti nabileg a partido.
PAGSISINNUBLATANDA LAENG TI TURAY
Maipalagip nga agsisinnublat laeng iti turay ti LP ken NP kadagiti eleksion presidensial manipud 1946 agingga iti 1969 a nangabakan ni Presidente Ferdinand Marcos, maysa a Nacionalista, iti maikadua a termino.
Nabangon ti NP, ti kalakayanen kadagiti agdama a partido politikal iti pagilian, idi Abril 29, 1907, manipud iti grupo dagiti politiko a mangidurduon iti wayawaya ti pagilian manipud kadagiti Amerikano. Indauluan daytoy da Manuel L. Quezon ken Sergio Osmena, a nagsaruno a nagbalin a presidente idi panawen ti Commonwealth. Da Ramon Magsaysay, Carlos P. Garcia ken Marcos dagiti kameng ti NP a nabutosan a presidente.
Nabangon met ti LP idi Nobiembre 24, 1945 babaen ti grupo a simmina manipud iti NP para iti eleksion ti umuna a Republika idi 1946. Indauluan daytoy da Presidente Manuel Roxas a nangabak iti daydi nga eleksion, ken Elpidio Quirino a simmublat kenkuana iti puesto. Malaksid kadagiti dua, ni laengen Diosdado Macapagal ti Liberal a nagbalin a presidente. Ngem dati ketdi a kameng ti LP da Marcos ken Magsaysay sakbay nga immakarda iti NP idi agkandidato dagitoy a presidente.
Manipud idi inyalnag ni Marcos ti Martial Law idi 1972 agingga idi mapatakias daytoy idi Pebrero 1986, naglaned dagiti dua a partido ken ti sibubukel a kararua ti two-party system. Binangon ni Marcos ti Kilusang Bagong Lipunan (KBL), babaen ti kaaduanna a kapartidona iti NP, a kas maymaysa a dominante a partido politikal a maibagay laeng tapno mapatibker ti bilegna a kas diktador. Idinto a nabalud wenno nagpakni iti agsasabali a pagilian dagiti kameng ti LP. Iti ngarud snap election idi 1986, ti laeng KBL ken ti napagkaysa a partido dagiti oposision, wenno UNIDO dagiti nagrinnisiris.
Nagsubli laeng dagiti pudpudno a partido politikal kalpasan ti EDSA revolution. Ngem babaen ti baro a Konstitusion a naratipikaran idi 1987, naigagara ketdi a kimmapsut ti two-party system ta ad-adda a naiduron ti multi-party system wenno ti pannakabukel ti ania la ditan a partido tapno rumaman kadagiti dadakkel nga eleksion. Maysa a solusion daytoy a napanunot dagiti nangpanday ti Konstitusion tapno saanen a maulit ti panagturay ti maymaysa a nabileg a partido a kas iti napasamak idi panawen ni Marcos.
Ngem saan met a maysa kadagitoy a partido, ti NP wenno LP, ti naregta a nagsubli iti politika. Nagturay ketdi ti Laban ng Demokratikong Pilipino (LDP), a nabangon manipud iti Laban Party nga immuna a simmangdo iti KBL iti eleksion idi 1978. Dagiti ngarud kameng ti LDP nga idauluan ni House Speaker Ramon Mitra ti nagbalin idi a dominante a partido ti administrasion ni Cory Aquino.
“RAINBOW COALITION”
Ket nagtultuloy a nalipatanen ti two-party system idi eleksion ti 1992. Maysa a kabangbangon laeng a partido, ti Lakas-National Union Christian Democrats (Lakas-NUCD) ni Fidel Ramos ti nangatiw iti LDP ni Mitra ken lima pay a nakalabanna. Gapu iti kaadu dagiti kandidato, 23% laeng ti naawid a butos ni Ramos, kababaanen iti pakasaritaantayo, tapno agbalin a presidente. Ditoy ngarud a kinasapulan ni Ramos ti kinapateg ti koalision iti Kongreso tapno tumulong iti gobiernona. Binukel ni Speaker Jose de Venecia, kapartido ni Ramos, ti makunkuna nga arkitekto a Rainbow Coalition a nagbalin metten a pagtuladan dagiti simmaruno nga administrasion tapno mapabilegda iti turay.
Awan ngaruden ti naaramidan pay dagiti partido a babassit kas ti NP ken LP no di ti kumappeng met iti koalision no kayatda a sitatakder latta dagiti sakada.
Naputed nga apagapaman ti kinadominante ti Lakas-NUCD idi mangabak a presidente ni Joseph Estrada idi 1998 babaen ti Partido ng Masang Pilipino (PMP) a binangonna. Iti daydi nga eleksion, imbagian ni Alfredo Lim ti LP idinto nga awanen ti nagbalin pay nga standard bearer ti NP, kalpasan iti pannakaabak ni dati a Presidente Salvador “Doy” Laurel iti eleksion idi 1992.
Binagi met ngarud dagiti kaaliado ni Erap a binukel ti koalision a PMP-Laban ng Makabayang Masang Pilipino (LAMMP) tapno maawidna ti kasapulanna a suporta iti Kongreso. Ngem idi napatakias ni Erap babaen ti EDSA Dos, nagsubli ti regta ti Lakas-NUCD. Nagtinnunlong ti puersa da dati a Presidente Fidel Ramos, Speaker de Venecia ken Presidente Arroyo a simmukat ken ni Erap iti turay, tapno kumired ti partido ken tapno mailayon ti agdama a presidente idi 2004.
Ket ita ta nababa unayen ti popularidad ni Arroyo, gapu iti adu nga isyu ti kurapsion, ti di maisarsardeng a sayangguseng iti panagsuitikna idi 2004, ken ti panangpanaw kenkuana da De Venecia ken Ramos, a pinakaro pay ti panagsisinnangdo dagiti partido iti koalisionna, mupukpukawen ti bileg ti administrasion para iti eleksion inton umay a tawen. Saan ngarud a pagduduaanen nga uray kadagitoy a panawen, awan man laeng ti makita a panagbaliw ti nababa a grado ni Defense Secretary Gilbert Teodoro a mapekpekkel nga standard bearer ti administrasion, kadagiti surbey. Pudno la unay a no bumaba ti presidente iti puestona, sumurot met nga agpababa ti bileg ti partidona gapu ta ad-adda laeng a naikapet ti kired ti ania a dominante a partido iti personalidad ti nakatugaw, saan ket a ti prinsipio nga itaktakderan daytoy.
“CORY MAGIC”
Kabayatan ngarud a pagrikrikutan ni Teodoro no kasano a sarapaenna ti panangbatoda ti amona a presidente, awan ngaruden ti makaigawid pay iti in-inut nga ireregta dagiti duogan a partido ti NP ken LP.
Iti biang ti NP, nangrugi a nasirayanda ti lawag idi agkameng ditoy ni Villar idi 2003 babaen ti imbitasion ni Laurel. Nausar ti partido ti kinalatak ni Villar, ta nagbalin met daytoy a bannuar iti EDSA Dos, ken ti panagbalinna a Senate President idi 2006 tapno makaawid ti ad-adu pay a kamengna. Iti eleksion idi 2007, kaduana a nabutosan a senador ni Allan Peter Cayetano.
Iti biang met ti LP, sitatalinaed ti partido da dati a Senate President Jovito Salonga, dati a Senador Wigberto Tanada, ken Senador Manuel “Mar” Roxas II, apoko ti pundador ti partido, a padapada a kameng ti nasiken a nagan ti politika iti pagilian. Iti ikakappeng kadakuada ni dati a Senate President Franklin Drilon idi 2003 ken ti pannakabutos a senador idi 2007 da Noynoy Aquino, Mar Roxas, Francisco Pangilinan ken Rodolfo Biazon, nangrugin a nagsubli ti regta ti partido. Ad-adda ket ngarud a naglatak ti partido kalpasan ti ipupusay ni dati a Presidente Cory Aquino idi Agosto ta nagsubli iti panunot dagiti umili ti kinapateg ti gapuanan da Cory ken dati a Senador Ninoy Aquino Jr., tapno maisubli ti demokrasia ti pagilian. Makatulong ngarud iti dakkel iti kandidatura ni Noynoy, mararaem met a lider ti LP kas iti amana, ti makunkuna a “Cory magic.”
4 A KINAPUDNO ITI POLITIKA TI PAGILIAN
No surotentayo ngarud ti naglasatan ti dua a partido, maanagtayo ti pudpudno a taray ti politika ti Filipinas. Umuna, nakapsut ti pundasion ti sistema ti politika ti pagilian; nalaka laeng ti agsukat iti partido. Agkamang ti adu a politiko kadagiti partido nga iti panagkitada ket sigurado a mangabak, saan ketdi nga iti itaktakderan a prinsipio dagitoy a partido.
Maikadua, pudno la unay ti prinsipio a “politics is addition” wenno pinaaduan iti kameng ti partido wenno koalision kas pudno a ramen ti eleksion. Agririnnaut ngarud dagitoy a partido tapno makaawidda kadagiti baro a kameng. Maatiw dagiti partido a nababa ti popularidadna, wenno awan ti pangabakanna, kunatayo man laengen. Iti agdama, kasla kulibangbang ngarud ti Nationalist People’s Coalition (NPC) a mangbirbirok iti sumepsepanna a nasam-it a diro iti panagpilina iti kumappenganna, kalpasan a panawan ni Senador Chiz Escudero ti partido.
Maikatlo, adda parabur kadagiti aguray ti umisu a panwen ken ti agsagana iti nasayaat, kas ti agpada nga inaramid ti LP ken NP. Kimmadua dagitoy kadagiti koalision ti administrasion, iti panawen ti eleksion ken kalpasanna, nakigayyemda kadagiti sabali a partido. Nagbalin pay a majority floor leader ni Roxas idi agbalin a Senate President ni Villar idi 2006. Ken nagsina laeng ti dalanda idi irugidan a tamingen dagiti bukodda nga ambision iti politika.
Ken maikapat, dakkel ti maitulong ti nalatak a personalidad nga agbalin nga standard bearer ti partido. Gapu met laeng ti karisma ken ti kaadun nga infomercial ni Villar, makuna a nalatak metten daytoy uray kadagiti masa. Nalatak met da Noynoy ken Mar, gapu iti nagan ti pamiliada ken ti koneksionda kadagiti artista ken iti telebision. Kabsat ni Noynoy ni Kris Aquino idinto nga asawa met ni Mar ni Korina Sanchez, maysa a nalatak a brodkaster iti ABS-CBN. Ti naudi a surbey iti SWS a rimmuar idi Oktubre, da Noynoy Aquino (60% ti gradona) ken Manny Villar (37%) ti nakagun-od ti umuna ken maikadua a puesto. Idinto a ni Roxas met ti nakagun-od ti kangatuan a puesto iti surbey a para bise presidente.
PUDPUDNO NGA OPOSISION
Ngem asino ngarud ita ti agbalin a pudpudno nga oposision? Ibagbaga ni Erap a ti partidona ti pudpudno nga oposision. Ngem gapu iti agdama a taray ti politika, saanen a Gloria-kontra-Erap ti tema ti eleksion, ta agpada met a namilatan ti rekordda gapu kadagiti adu a kurapsion iti agsaruno a panagtakemda.
No anianto a partido ti pudpudno a makaipaay iti panagbalbaliw a kasapulan dagiti umili, wenno adayo iti kalidad ti agdama a gobierno, daytanto ti agbalin a pudpudno nga oposision. Napateg ngarud a masaludsod ditoy no ania ti maipaay dagiti partido nga alternatibo a gobierno nga adayo iti klase ti politika nga ipakpakat da Arroyo ken Erap. Dayta koma ti panunoten ti LP ken NP no kayatda met laeng nga agtultuloy iti isasanikarda manen a kas nabileg a partido.
Agingga a di nalawag ti pudpudno a prinsipio dagiti partido, ken no ania ti pagtaktakderan dagitoy kadagiti isyu iti gimong, wenno agingga a napatpateg ti ambision iti politika ngem ti nadalus a panagserbi, awan ti papanan ti panggeptayo a panagbalbaliw iti politika a kasapulantayo para iti naan-anay a panagdur-as ti pagilian.
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Nobiembre 23, 2009.)
No comments:
Post a Comment