Dayta ti awagda ti panagramaram ti kinalatak ti kabarbaro a Presidente ti Estados Unidos, ni Barack Hussein Obama. Nalatak saan laeng iti bukodna a pagilian no di pay ket iti adu a paset ti lubong, kas iti Kenya a naggapuan ni tatangna, ken iti Indonesia a nagnaedanna iti uppat a tawen idi ubing pay daytoy, agingga kadagiti kadekketda a pagilian iti Middle East ken Europa.
Ket agpaudi kadi met ni Angkuan ditoy? Manipud kadagiti estambay iti Tondo, agingga kadagiti negosiante iti Makati ken kadagiti adda iti kabambantayan, pagtutungtonganda ni Presidente Obama. Ultimo agbutbuteg nga ubing, ammona ti nagan ken ladawan daytoy kaunaan a nangisit a presidente iti Amerika.
Ken, wen, pati kano dagiti uken ket naipanaganda kanon kenkuana.
Natural a kayat met dagiti politiko ditoy ti maaringan iti kinalatak ni Obama. Itantandudo dagiti agpangpanggep nga kandidato wenno dagiti pannakangiwatda, nga isu wenno ni kastoy a tao ket isu ti makuna nga “Obama ti Filipinas.”
Idi impalgak ni Makati Mayor Jejomar Binay ti panggepna nga agkandidato a presidente inton 2010, binuniaganna ti bagina a kas “Obama ti Filipinas.” Ania ti rason? Agpadakami a nangisit, kuna ni Binay. Nabukel ngarud ti balikas a “Jojobama” a kas pagkakatawaan a pangkampania a balikas para kenkuana.
KARISMA KEN POPULARIDAD
Saan met a nagpaudi ni dati a Presidente Erap Estrada, ta agpangpanggep manen daytoy a mangsukdal iti posision a nakaikkatanna gapu iti isyu ti kurapsion idi 2001. Siak ti pudno nga Obama ti Filipinas, kunana. Umuna agpadada kano a karismatiko ken nadekket iti masa. Ken maikadua, agpadada a mangipapaay iti inspirasion kadagiti umili tapno magun-odda ti nabayagen nga ar-arapaapenda a panagbalbaliw. Dayta met ngarud dagiti pangkatkatawaan dagiti dadduma iti dati a presidente, ta ti pudno ketdi, awan met nagudilanna para iti panagbalbaliw ti pagilian idi isu ti nakatugaw.
No kinalatak ken karisma ti pagibasaran tapno magun-od ti titulo a “Pinoy nga Obama,” aduda met ketdi dita. Ngem dua ditoy ti makaun-unan iti karera iti popularidad, da Bise Presidente Noli de Castro ken ti nadekket a karibalna a ni Senador Loren Legarda (uray babai daytoy, kunada, ngem atiwna met dagiti lallaki a politiko nga agbaliwbaliw ti partido no saan a mapagustuan).
“Agpadakami a nangrugi iti nanumo a kasasaad ti biag,” dayta met ti kayat nga ipaawat kadatayo ni Senador Manny Villar tapno awidenna ti nabanglo a nagan ni Obama iti nakasapsapa man panagkamkampaniana. Wen ta nangrugi daytoy a kas nanumo a negosiante iti bassit a puesto ti pamiliana idiay Tondo, agingga a nagbalin a numero uno a negosiante iti pagilian ken akinkukua kadagiti dadakkel a subdibision agingga a nagballigi iti politika uray saan a naggapu iti kaaman dagiti politiko. Kas ken ni Obama a saan met nga isu ti nasayaat ti panagbiag ti pamiliana no idilig iti pagbatayan dagiti Amerikano iti nanam-ay a biag, ngem nagbalin daytoy a nasiglat nga abogado, ken nagballigi met iti politika iti laksid ti kinabagitona.
Adda met dagiti personalidad nga uray dida ibagbaga, kayatda ken dagiti suporterda nga itag-ay ti bagbagida a kas pudpudno nga Obama ti Filipinas. No kinaubing ken idealismo ti pagpapatangan, ni Senador Chiz Escudero daytan, kunada. Agtawen laeng ni Escudero iti 39 (47 ni Obama), ken no bilang ta mapalubosan nga agtaray iti laksid ti kinaubingna, iggem met ni Escudero ti idealismo ken arapaap dagiti agtutubo a panagbalbaliw para iti pagiliantayo. Ken maysa, agpada nga abogado ken nasiglat nga agsao iti publiko da Obama ken Escudero.
KINAUBING KEN INTEGRIDAD
Wenno mabalin met a ni Senador Mar Roxas, ta ubing pay met iti edadna a 51, ken nalatak met daytoy ta nag-topnotcher iti eleksion dagiti senador idi 2004. Nakatulong ti naggapuanna a kaamaan (apongna a lakay daydi Presidente Manuel Roxas) ken adda nobiana a celebrity. Malaksid pay a nadalus met ti nagan ni Roxas no maidilig iti kaaduanna kadagiti kabaddungalanna a politiko.
Ket no integridad met laeng ti kapatgan, sumrek ditoy ti kualipikasion ni Chief Justice Reynato Puno nga uy-uyotanda ita a tumapog met iti politika. Agpadada ken ni Obama nga abogado ken nangimaton kadagiti publikasion dagiti kolehio a naggapuanda, ti Harvard Law Review ken ni Obama idinto a ti Philippine Collegian iti Unibersidad ti Filipinas met ken ni Puno. Ngem uray adda dagiti signature campaign nga iturturong ita dagiti suporterna, awan kano met ti interes ti Chief Justice a sumrek iti politika.
Ni Chairman Bayani Fernando iti Metro Manila Development Authority, ti maysa kadagiti mapekpekkel ti partidona a Lakas-NUCD nga standard bearer inton 2010. Ngem adayo daytoy no maidilig iti kalidad ni Obama a kas politiko, ta malaksid ta saan a nangisit daytoy, agkurang ni Fernando iti karisma uray kanayonenna nga iwaras ti naisem a ladawanna iti EDSA, wenno uray mamin-ano pay a mangabak kadagiti reality show iti telebision. Adda laeng ti naganna iti kutit kadagiti surbey dagiti mabalin nga agpresidente.
Kapada met ni Fernando a saan a popular ni Mayor Sonny Belmonte iti Quezon City, maysa pay a natibong ti naganna nga agbalin nga standard bearer ti Lakas NUCD, kas makita kadagiti naudi a surbey. Ngem kadagiti naudi nga aldaw, limtaw ti nagan ni Senador Bong Revillia a maysa pay kadagiti mapagpilpilian. Kasla naibennat ti isemna ken lalo a simmingkit pay ti naubing ken nalatak a senador ti posibilidad nga agtaeng iti Malakanyang inton 2010, ngem pilawenda ti kaawan maikarkarina a baro a gobierno, ta uray iti posisionna a kas senador, awan met ania a nagapuananna, wenno uray idi nagbalin a gobernador daytoy iti Cavite ken chairman iti maysa nga ahensia iti gobierno.
MANAGTUTULAD
Da Senador Panfilo Lacson ken Brother Eddie Villanueva iti Jesus Is Lord dagiti mangiparparipip met iti panggepda manen nga agkandidato. Ngem no anagentayo ti garaw ti politika iti agdama, ngilawen laeng ti kandidaturada ta awanen ti interes dagiti umili kadakuada. Umuna, iti biang ni Senador Lacson, dakkel a mangpadagsen kenkuana ti pammabasol nga isu ti nakaigapuan ti pannakaabak daydi Fernando Poe Jr. idi 2004. Gapu ngamin iti panagpilit ni Lacson idi nga agkandidato a presidente, nabingay ti butos ti Oposision. No iti biang ni Brother Edde, saan a magustuan dagiti umili ti maysa a tao ti simbaan a mangrienda iti turay, kas makita iti kinabassit ti butosna iti eleksion idi 2004 met laeng.
Ngem saan a gapu ta addan napartuat ti Amerika a nasiglat ken pangnamnamaan a lider, kasapulantayo metten ti agbirok ditoy iti kas kenkuana. Ngem saantayo a mapabasol ti bagbagitayo no paset laeng daytoy ti kinalalaingtayo nga agtutulad kadagiti gagayyemtayo a Puraw, no diman ken ket kasla agbibisintayo a maaddaan iti naisangsangayan met a presidente a kas ken ni Obama.
Ken no ditay man matengngel ti bagitayo nga umapal, gapu laeng daytoy iti kaawanen ti namnama ken gaway dagiti Filipino wenno iti panagriknada ket tinallikudanen ida ti gobierno iti nabayagen a panawen. Kunada, no ti maysa nga ordinario nga umili ket kayatna a palapalen iti sapatos ti Presidente, saan a gapu ta dina magustuan ti ar-aramiden ti nasao a lider no di pay ket nauman daytoy ti sibubukel a sistema ti gobierno.
Namnama, panagbalbaliw ken pammati para iti pagimbagan ti tunggal Americano ti itaktakderan ita ni Obama a pangiturongan iti takemna, idinto a ditoy Filipinas, sitatalinaed laeng nga islogan a pangkampania dagitoy a balikas. Wen, ta kalpasan a mangabak dagiti politiko iti eleksion, alun-onen met laeng ida ti narugit a sistema.
Kitaem laengen dagiti kaaduanna a politiko ita—dagiti adda iti puesto ken dagiti adda ambisionna—kaaduanna kadakuada ti modelo ti kurapsion, sinasaur nga aramid, kinakapuy, ken kinamanagpudpudot iti ulo. Ken adu pay kadakuada ti modelo met dagiti anunsio ti sabon, arak ken pagpapudaw a produkto. Ti laeng agpospostura para iti sumaruno nga eleksion ti ar-aramidenda. Adayo la unay ti kalidad ni Obama.
TI KASAPULAN DAGITI UMILI
Iti agdama a ladawan ti politikatayo a nagpupuniponan dagiti trapo ken iturturayan ti personalidad, saan ket a dagiti prinsipio ti partido, adayo a maadaantayo iti maysa nga Obama.
Agpayso a kasapulantayo iti maysa a lider a kas iti presidente ti America a mangalaw kadatayo, ta napalalo la ngarud ti ilemtayo kadagiti nababaknang a pagilian, ken ti panangkopkopiatayo kadagiti gapuanan dagiti Amerikano, ngem awan met ti magudgudilantayo tapno mayasideg man laeng, no di man maipada, iti bileg dagiti Amerikano ken ti panangipategda iti demokrasia, kadagiti karbengan dagiti umili, ken iti kinabaknangda.
Ti pudpudno a ladawan ni Obama ket saan laeng ti kinangisitna wenno ti naggapuanna a puli, ti kinaubingna, ken ti narubrob nga idealismona, no di ket ti agdama a panagkasapulan dagiti Amerikano iti maysa a tao a mangalaw kadakuada iti agdama a kasasaadda iti ekonomia ken mangtun-oy latta ti agnanayon nga addangda para iti panagkaykaysa dagiti amin a puli, ken tapno maisardengen ti gubat kontra iti terorismo iti wagas nga adayo iti nakakarkarit a postura ti napalabas a presidenteda.
Maanagtayo koma a ni Obama ket lider dagiti Amerikano a mangibagbagi iti interes ken pagimbagan dagiti umilina, ken mangrisut kadagiti parikutda iti wagas a dagiti laeng Amerikano ti makaaramid. No marikna ti kaaduanna ita nga Amerikano nga ibagbagian ida ti nasayaat a kinatao ni Obama, mariknatayo kadi met ti kastoy iti asino man a politikotayo?
Mas a kasapulantayo ita ti pudpudno a Filipino a lider a mangibagi iti interes ken pagimbagan ti tunggal umili, ken mangrisut kadagiti parikuttayo iti wagas a datayo laeng met a Filipino ti makaaramid. No kasta ngarud, apay a kasapulantayo pay laeng ti maysa nga Obama wenno nakopia a bersion daytoy tapno agbalbaliw met ti pagiliantayo? Ania ti inar-aramid dagitoy a politiko idi awan pay iti kas ken ni Obama a tangtangaden ken tultuladenda ita?
DAGITI PUDNO NGA “OBAMA”
Daytoy ngarud koma ti pagadalan dagiti agpangpanggep nga agbalin nga Obama ti Filipinas. Saan laeng koma a ti panangsukatda ken ni Gloria Macapagal Arroyo ti kangrunaan a panggepda, no di ket tungpalenda koma ti kanayon nga ibagbaga ti Simbaan Katoliko a kalidad ti sumaruno a liderato: maysa nga administrasion ng agsadag iti moralidad ken demokrasia, ken mangsalaknib kadagiti kangrunaan a karbengan ken wayawaytayo a kas umili. Saantayo koma a mapnek lattan nga agpili iti isu met laeng a rupa, wenno iti dakes unay, ti kasla mangpili iti kabassitan ti rinukerna iti sangalabba a rinuker a bunga ti kaimito.
Ngem no adda man pudno nga Obama iti pagilian, isu dagitay babassit wenno agdadamo a politiko nga aggapu kadagiti probinsia, kas kada Mayor Jesse Robredo iti Naga City, Gov. Grace Padaca iti Isabela, ken Gov. Eddie Panlilio iti Pampanga. Wen, ta nangabak dagitoy iti laksid ti kinabaknang, kinapopular wenno ti naggapuan a kaaman dagiti nakabalubalda. Nangabakda gapu iti napasnek a panagkasapulan dagiti umili para iti panagbalbaliw iti gimongda. Paaduentayo koma ngarud iti kas kadakuada.
Sapay ngarud koma ta makitatayo met laengen ti maysa a pudpudno a lider a Filipino para iti sibubukel a pagilian a manginspirar dagiti umili a tumulong nga agtrabaho para iti nabayagen nga arapaaptayo a panagdur-as ken pannakarisut ti dakkel a parikuttayo iti kinakurapay ken iti kurapsion iti gobierno.
Sapay koma ta dagiti makunkuna a naulimek a mayoria nga addaan iti nadalus a konsensia ket situturedto a mangitag-ay inton eleksion iti asino man a lider a nadalus ti naganna, adda integridadna, natured a mangisakit kadatayo, ken mapagtalkan a mangiggem iti kaban ti gobiernotayo. Saan a napateg no ubing man wenno lakay, nangisit man wenno napudaw, bagito wenno adun ti padasna iti politika.
Liklikantayo koma dagiti mangusar iti nagan ni Obama tapno manglimlimo laeng.
Ken wen met nga agpayso, no naipanaganen ni Obama kadagiti uken, apay pay la ambisionan dagiti politikotayo nga usaren ti nagan ni Obama tapno bumangloda laeng? Gapu kadi ta uray isuda, ukenda pay laeng?
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Pebrero 16, 2009.)
No comments:
Post a Comment