ANIA, ADDA DAGITI PADI A NAIRAMAN ITI PORK BARREL SCAM?

IDI inruar ti ABS-CBN ti report a sumagmamano a padi ti mairanranud kadagiti kuestionable a kompania a nakakimaran ni Janet Lim-Napoles iti aglaplapusanan a kinabaknangna, naukag manen ti patangan iti pagpatinggaan ti karbengan dagiti papadi nga agdawat wenno agawat iti tulong pinansial ken donasion.

Ni Napoles ti akinkukua iti JLN Corporation ken dadduma pay a bogus a nongovernment organization (NGO) a target ita ti naiget a panagpalutpot ti Department of Justice mainaig iti P10-bilion a pork barrel scam.

Segun iti report ni Chiara Zambrano, agaw-awat kano ni Msgr. Josefino S. Ramirez, dati a rector ti simbaan iti Quiapo, kadagiti tseke manipud iti JLN Corporation, nga umabot iti P150,000 iti tunggal bulan. Segun dayta iti joint affidavit nga indatag iti NBI dagiti whistleblower a pakairamanan ni Benhur Luy a dati a partner ni Napoles. Ni Ramirez ti mangimatmaton iti foundation a binangon ni Napoles a naipanagan ken daydi Magdalena Luy Lim nga ina ni Napoles.

Maysa pay a padi, ni Msgr. Peter Lavin ti Alagad ni Maria House of Formation, ti maysa kadagiti nakarehistro a direktor ti JLN Corporation. Timpuar kadagiti imbestigasion ti National Bureau of Investigation (NBI) nga agaw-awat ti Alagad ni Maria Foundation iti regular a tseke manipud ken ni Napoles.  

Nadillaw ngarud ti panagpaay da Msgr. Ramirez ken Msgr. Lavin a kas kangrunaan a saksi ni Napoles tapno mapaglibakanna ti kaso a serious illegal detention nga indatag kontra kenkuana ni Luy. Adda la ketdi interes dagitoy a padi iti kaso ta nairanranudda met gayam iti operasion ti JLN. Gapu iti daytoy a kaso nga imbilin ti korte ti pannakaaresto ni Napoles. Ngem saanen a nagpakpakita pay ni Napoles manipud naawat ti abogadona ti warrant of arrest.

Ipaspasaw idi ni Napoles iti maysa nga interbiu a napigsa ti ebidensiana nga awan ti basolna ta mismo a dagiti papadi ti mangipaneknek kano iti dayta. Ngem apay a kasapulanna ngarud ti aglemmeng?

Uray Illegal ti Pagtaudan ti Donasion?

Linawlawagan ti Archdiocese of Manila nga iti ania man a pannakiraman ni Msgr. Ramirez iti foundation ni Napoles nga agisayangkat iti proyekto ti Simbaan, agtaud laeng iti personal nga apostolada ti padi; ngarud, awan ti opisial a pannakibiang ditoy ti sibubukel nga arsobispado.

Nagsurat metten ni Ramirez iti superiorna mainaig iti report. Ngem nupay linawlawaganna no kasano a nairaman iti foundation ni Napoles, dina met inlibak nga adda naaw-awatna a parabur manipud iti JLN a kas nadakamat iti report.   

Kadagiti napalpalabas, nadillaw metten ti panagaw-awat dagiti papadi iti donasion manipud iti mapagduduaan wenno dakes ti nagtaudanna a gatad, kas koma iti aggapu iti illegal a sugal a kas iti jueteng. Iti maysa a panagdengngeg iti Kamara idi 2004 mainaig iti hueteng, nadakamat ti abogado ti Catholic Bishops’ Conference of the Philippines (CBCP) nga agaw-awat ti donasion ti Simbaan iti sadino man a pagtaudanna, legal man wenno illegal.

Ngem kuna ti dati a sekretario ti Department of Justice (DOJ) a mabalin a makasuan dagiti papadi no maduktalan nga aggapu iti illegal a sugal wenno mapaneknekan a gambling lord ti naggapuan ti donasion nga awatenda, maibatay dayta iti paglintegan a makasuan iti kaso a kriminal ti asino man a mairanud wenno agganar iti illegal nga aramid.

Nakaro idi nga inuy-uyawda ti Simbaan gapu ta iti laksid ti nalaus a parikut iti korupsion ken kinakurapay iti pagilian a rason ti kaawanen panagtalek dagiti umili iti gobierno, sumawsaw pay laeng ti Simbaan iti isyu. No mabalin, itandudona latta koma ti moralidad a kangrunaan nga ikaskasabana babaen ti panagkedkedna nga agawat iti ania man a donasion manipud iti napastrek iti illegal a sugal ken dadduma pay a dakes nga aramid.

“Pajero Bishops”

Nalabit daytoy ti adda iti panunot ni Lingayen-Dagupan Archbishop Socrates Villegas iti panagkiddawna kadagiti papadi, babaen ti maysa a pastoral letter mainaig iti pork barrel scam, a liklikanda ti agdawat iti ania man a tulong manipud kadagiti politiko; iti kasta, saanen a mapanuynoyan ti korupsion iti gobierno.

Dinillaw pay ditoy ni Villegas ti pork barrel a kas instrumento tapno ad-adda a bumileg laeng ti kapet dagiti politiko kadagiti puestoda. Saan kano a kasapulan nga iraman ti baboy (pork) iti tinapay (bread), kas pangngarigna iti pannakaar-aramat ti pork barrel kadagiti saan a mayannatup a banag.  

Ken mabalin a sadiwa latta iti panunot ni Villegas ken ti sibubukel a Simbaan ti kaso dagiti maaw-awagan itan a “Pajero Bishops.” Daytoy ti panangibulgar ti Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) a saan a nababbaba ngem pito nga obispo ti naipaayan iti agdagup iti P6.9-milion a pondo manipud iti ahensia idi panawen ni Presidente Gloria Macapagal Arroyo. Naaramat kano a paggatang daytoy kadagiti agkakangina nga SUV para kadagiti lider ti Simbaan. Nakaluklukay ti ima ni GMA kadagiti obispo ta kasla man pangpasuksokna daytoy kadakuada tapno liklikandan iti agsao kontra iti gobiernona (kadagidi a panawen, agngangabit a mapadisi ni GMA gapu iti kaso ti korupsion ken panagsaur iti eleksion).

Nangnangruna a nauyaw ti panagsurat ni Butuan Bishop Juan de Dios Pueblos ken ni GMA tapno agkiddaw laeng iti regalo manipud iti Presidente para iti kasangayna. Pinilina pay ti Mitsubishi Montero nga aggatad iti P1.7-milion a maipaay kenkuana.

Nalipatan sa ni Pueblos ken kakaduana iti Statement on Gambling idi 2005, nga isuda met laeng nga obispo ti nangiruar, a mangibilbilin kadakuada a liklikanda ti agdawat ken agawat iti pondo manipud iti sugal, illegal man wenno legal (kas iti ipakpakat ti PCSO), tapno saanen a mapanuynoyan ti kultura ti panagsugal kadagiti umili, uray pay panggep dayta a panagdawat iti panangtulongda kadagiti marigrigat.

Ti Palagip ni Pope Francis

Itay laeng napan a bulan, mismo a ni Pope Francis, a maam-ammo iti panangitaltal-ona iti “vow of povery” kadagiti agserserbi iti Simbaan, ti kasla nangipalagip manen kadagiti lider ti Simbaan nga agbiagda laeng koma iti nasimple a wagas. Partikular a dinillaw ti Santo Papa iti kinaayat dagiti papadi a mangiplastar iti impluensia ken bilegda iti komunidad (kas koma ti agmaneho iti nangina a kotse).

Impeksa ti Santo Papa ti panagsaksakit ti riknana a makakitkita kadagiti papadi ke mamadre nga agmaneho kadagiti agkakangina ti modelona a kotse. Napateg met ti kotse iti panagtrabahoda, ngem no mabalin, kunana, pilienda laeng koma nga aramaten dagiti nasimple laeng a pagluganan. Imbes nga ambisionanda dagiti agkakangina a lugan, panunotenda laengen dagiti adu nga ubbing iti lubong a matmatay gapu iti nakaro a bisin.

Kinapudnona, sakbay a rimmuar ti report ti ABS-CBN, immun-unan nga impeksa ni Manila Archbishop Luis Antonio Cardinal Tagle ti panagleddaangna iti rimmuar nga anomalia iti pork barrel.

“Parang nadudurog ang puso mo na, kaya bang gawin ito ng tao sa kapwa tao? Kaya ba talagang sikmurain na magagawa ang ganito kalaking kasiraan para sa bayan?” kinuna ti kardinal iti maysa a press conference.

Dina pay nagawidanen ti panagayus ti luana a nangsungbat met laeng dagita a saludsodna. Kunana a nairusok laeng ngata dagiti agar-aramid kadagitoy gapu ta saan a pulos a linaon ti panunotda dagiti nakurapay; mabalin a dida makita dagitoy wenno pudno la ketdi a dida kayat ti kumita kadakuada.

Tapno rummuar ti kinapudno, impagetgetna ngarud ti naiget nga imbestigasion iti daytoy ken dagiti kapadana nga isyu iti korupsion ti gobierno a mabalin a maliplipatanen dagiti maseknan. Napintas a pangsurnad daytoy iti pastoral letter ni Villegas nga immun-una a rimmuar idi napan a bulan.

Da Cardinal Tagle ken Villegas, makunkuna a mangibagbagi iti baro a rupa ti Simbaan Katolika, karkardayo dagiti kasla agruprupa a politiko a lider ti simbaan idi panawen ni GMA.

Dagiti dua man ti manamnama a mangipakat iti prinsipio ni Pope Francis a kinadalus ti panagserbi dagiti kameng ti Simbaan, wenno iti panangpatalinaedda latta iti Simbaan a sanktuario dagiti marigrigat, dagiti nabaybay-an ken maipapaigid a sektor ti gimong, saan ket nga agbalin nga instrumento dagiti manangallilaw, dagiti babaknang nga agtaud iti narugit nga aramid ti kinabaknangda ken dagiti narugit iti aramidda a politiko. 

Ania ti Pagtaktakderan ti CBCP?

Ken tapno nadaras a mailawlawag met ti Simbaan ti bagbagina, panawen metten tapno mangiruar ti CBCP iti napagkaysa a pagtaktakderanda iti pork barrel. Adda met ketdin nadakamat ni Cardinal Tagle a singasingna para iti pannakaaramat ti pondo a mabalin a pangrugianda.  

Ngem iti laksid ti kapigsan ti timek iti publiko a mangkidkiddaw iti pannakapukawen ti pork barrel, pulos met nga awan ti panagkuti ti Senado ken ti Kamara nga agpalutpot. Awan met ti panggep ni Presidente Noynoy Aquino a mangwaswas iti PDAF ta patienna a kasapulan latta daytoy tapno mangidanon ti serbisio ti gobierno kadagiti umili.

Iti daytoy ngarud a situasion nga ipakita metten ti Simbaan Katolika ti reggetna a manglaban iti korupsion, a kas koma iti kareggetna a mangkonkontra iti RH Law. Maysa met nga isyu ti moralidad ti panangibolsa dagiti politiko ken kakumplotda kadagiti pondo a naisangrat para kadagiti umili.

No pannakibiang man daytoy iti politika, maysa laeng a nasaysayaat la bassit no di man kasapulan a pannakibiang ti Simbaan iti Estado, ta iti ungto ti dalan, ti pagimbagan dagiti marigrigat ken maipapaigid a sektor ti gimong ti panggep met laeng ti pannakapukaw ti korupsion ti gobierno.

(Basaen ti kompleto a bersion daytoy iti Bannawag, Setiembre 2, 2013.)