ADDA kadi karbengan ni dati a Presidente Joseph “Erap” Estrada nga agkandidato manen iti posision a nakakugtaranna babaen ti People Power idi 2001?
Saan laeng a panagsaludsod iti legalidad daytoy, kas maibatay iti Konstitusion, no di pay ket iti kababalin ken gapuananna a kas sumaruno a lider ti pagilian.
Daytoy ti kayat a paruaren ni Senador Panfilo Lacson idi imbutaktakna, babaen ti maysa a privilege speech iti Senado, ti sumagmamano a pagteng iti kaadda ni Erap iti Malakanyang manipud 1998 agingga iti 2001. Segun kenkuana, protektor ni Erap ti ilegal a sugal, ninong dagiti esmagler, ken barumbado kadagiti negosiante ta pilitenna dagitoy a mangilako ti negosioda kadagiti nadedekket a gagayyemna.
Ken ti kakaruan a pammabasolna: ni Erap ti akin-utek iti pannakadukot ken pannakaiwalang da Salvador “Bubby” Dacer ken Emmanuel Corbito a drayberna idi 2000.
“Yalikaka koma ti Dios ti Filipinas manipud ken ni Joseph Ejercito Estrada,” innayonna pay.
Makasuron a sinungbatan ni Erap ti dinutokanna nga hepe ti Philippine National Police (PNP) idi adda daytoy iti puesto. Inladawanna ti senador a kas desperado la unayen a mangsalaknib iti bagbagina ta uray dagiti innuulbod wenno pammadpadakes laeng iti sabali a tao ket tutuponna.
Sinungbatan met ni Senador Jinggoy Estrada dagiti insawang ni Lacson kontra iti amana babaen ti bukodna a privilege speech idi Setiembre 15. Segun ken ni Jinggoy, ar-aramaten laeng ni Lacson ti prebilihiona a kas senador nga agsao iti Kongreso a siwawayawaya tapno yalikakana ti bagina iti posible a pannakabaludna gapu iti singin a kaso ti pammapatay, babaen ti panangipabaklayna iti basolna iti sabali a tao. Kayat laeng kano nga iladawan ni Lacson a dakes a tao ni Erap, ket ipakitana metten iti publiko a biktima laeng daytoy iti parbo a pammabasol. No di man iliklikaw laeng ni Lacson ti kaso iti media.
“Dika nga agbato no adda dara kadagiti imam,” panangipalagip met ni Jinggoy ken ni Lacson.
TI MALAKANYANG TI NANGIRUGRUGI?
Adu ti agkuna nga adda koneksion daytoy iti umadanin nga eleksion presidensial. Segun ken ni Lacson, ita laeng nga inruarna dagiti ammona tapno maipakitana kadagiti umili ti pudpudno a kababalin ni Erap a napasneken kadagitoy nga aldaw nga agkandidato inton 2010, iti kasta, saanton butosan daytoy dagiti umili.
Ngem mas a patien ni Erap nga adda ima ti Malakanyang a mangpagpagaraw ken ni Lacson. Amangan kano no adda kasukat daytoy a pabor iti politika.
Naluktan ti kaso da Dacer ken Corbito iti Department of Justice (DOJ) kalpasan a napagawid ditoy Filipinas manipud iti Estados Unidos da Cezar Mancao ken Glenn Dumlao, dua nga opisial iti nawaswasen a Presidential Anti-Organized Crime Task Force (PAOCTF) nga indauluan ni Lacson iti administrasion ni Erap. Nagkamang iti Estados Unidos ni Mancao kalpasan a napatakias ni Erap idi 2001, ken simmaruno ni Dumlao kenkuana idi kapudpudotan ti imbestigasion iti kaso idi 2003. Kaduada a naglemmeng ni Michael Ray Aquino, maysa pay a katalek ni Lacson iti ahensia, nga agingga kadagitoy, sibabalud pay laeng iti America gapu iti kaso a panagespia.
Iti naudi nga agsina a testimonia da Mancao ken Dumlao, inramanda da Lacson ken ni Erap, no di man a kas utek, iti kaso. No pagsisilpuentayo dagiti imbagada, dagiti opisial ti PAOCTF ti nagplano ken nangisayangkat Iti krimen babaen ti bilin ni Lacson ken pammalubos metten ni Erap. Ad-adalen ngarud ita ti pamilia Dacer ti pormal a panangiramanda ken ni Erap iti darum.
CODE NAME “71”
Segun ken ni Mancao, nangngegna kano iti uneg ti kotse a bilbilinen ni Lacson ni Aquino a mangituloy iti Operation Delta, wenno ti plano a mangipakni ken ni Dacer. Iti met affidavit ni Dumlao nga idi pay leng 2001 nga indatagna iti korte, nabatad ti partisipasion ni Lacson a nagusar iti code name a “71” idi agplanplanoda pay laeng ken Aquino a mangisayangkat iti krimen.
Iti bersion ni Mancao, ni Senior Supt. Teofilo Viña ti lider ti grupo a nangdukot ken ni Dacer. Nairaman iti kaso ni Viña ngem napaltogan daytoy idi 2003 iti Tanza, Cavite. Maipalagip a kabarbaraan idi ti imbestigasion iti kaso. Ket ita ta naluktan manen ti kaso iti DOJ, pinaltoganda met ni Jimmy Lopez iti pagtaenganna iti met laeng Cavite itay napan a bulan. Ni Lopez ti maysa kadagiti saksi iti panagdukot ta timmulong daytoy a nangbirok iti lugar a nangipaknianda kadagiti biktima.
Napateg ngarud ita dagiti ania man nga ammo da Mancao ken Dumlao maipapan iti kaso nga idatagda iti korte, ken iti kasapulan a proteksion tapno awanen ti panagbutengda nga agsao. Gapu iti pannakapapatay da Viña ken Lopez, amangan no agbuteng metten dagiti dadduma pay a saksi iti agsiam iti tawennan a kaso.
Pinalubosanen ti korte nga agbalin nga state witness ni Dumlao; kayatna a sawen, saanen a mairaman nga akusado a kas sukat iti anian man nga ibagana iti korte a mangpabileg iti ebidensia ti prosekusion.
Idi Agosto, nangidatag ni Lacson iti petision iti Court of Appeals tapno maisardeng ti pannakalukat manen ti kaso nga iti naminsan pinalutpot metten ti ahensia nga awan ti panangiramanna ken ni Erap a kas akusado. Segun ken ni Lacson, saan kano a dimmawat ti pammalubos dagiti state prosecutor manipud iti Manila Regional Trial Court Branch 18 a pakabisbistaan pay laeng ti kaso.
Ngem idi saan a pinagustuan ti Court of Appeals ti kayatna, ditoyen a rimmuar ti dua a pasetna a privilege speech ni Lacson a nangitudo ken ni Erap a kangrunaan nga utek ti kaso. Kasaruno metten ditoy ti binnato dagiti dua a kampo nga iti naminsan nadekket nga aggayyem iti politika.
Kagiddan met ditoy iti panangiruar ni Demetrio Custodio, abogado ti pamilia Dacer, ken ni Lymith Bagual, ti labandera iti maysa a resort iti Batangas, a nakasaksi ti napudot a komprontasion da Lacson ken Dacer makalawas sakbay ti panagdukot.
“NI LACSON ITI ITUDOYO ”
Mangnamnama ti abogado a dakkel ti maitulong ti affidavit a pinirmaanen ni Bagual tapno mailawlawagda ti kaadda ti motibo ni Lacson a mangdangran ken ni Dacer.
Di met kumbinsido ni Lacson iti baro a saksi. Patienna ketdi nga inuyotan laeng daytoy ti kampo ni Senador Manny Villar tapno dadaelen ti naganna. Ngem saanen a tinutopan ti pamilia Dacer daytoy ta dakkel ti panamatida a no motibo met laeng ti pagpapatangan, ni Lacson, saan ket a ni Erap, ti addaan ti dakdakkel a gurana iti amada. No mapasingkedanda dayta a motibo iti korte, makatulong daytoy kadagiti ebidensia a nupay saan a direkta, mabalin metten a paneknekan dagiti kasilpona a pasamak.
Mabasa kadagiti surat ni Bubby Dacer ken ni Erap, sumagmamano a bulan sakbay a napapatay, nga adda panagamakna ken ni Lacson gapu iti kunkunana a kababalin ken kabaelan daytoy a mangaramid iti dakes kenkuana. Ni Dacer ti nagbalin a publicist wenno PR man ni Erap idi karugrugi pay laeng ni Erap nga agtugaw iti Malakanyang. Immuna ditoy, nagbalin ni Dacer a PR man ni dati a Presidente Fidel Ramos babaen ti rekomendasion ni dati a National Security Adviser Jose Almonte a pada ni Dacer a Bikolano.
Kinontra idi ni Dacer ti pannakadutok ni Lacson a kas PNP chief idi panawen ni Erap, gapu ta adda kano met dagiti mas kualipikado ken addaan iti nasaysayaat a kababalin a mangidaulo iti kapolisan ngem isuna. Patien pay ni Dacer a ni Lacson ti mangyar-arasaas ken ni Erap iti palso nga impormasion nga adda kano pannakairaman ni Dacer iti maysa a plano a mangrippuog iti gobierno ni Erap.
Ken di met malipatan dagiti annak ni Dacer ti imbaga kadakuada ti amada sumagmamano nga aldaw sakbay a napapatay daytoy a no adda man dakes a mapasamak kenkuana, awanen ti sabali a tuduenda nga akin-aramid no di ni Lacson.
Iti paglintegantayo, di rumbeng a masentensiaan ti akusado gapu laeng iti motibo.
Agsabali ti motibo ken ti intension wenno panangigagara. Ti intension ti aggapu iti panunot ti normal a tao a mangiduron kenkuana tapno aramidenna ti maysa a krimen. Napateg daytoy nga elemento ti krimen tapno maladdit ti akusado.
Motibo ti rason no apay nga inaramid ti akusado ti krimen. Napateg laeng ti motibo no awan ti direkta nga ebidensia kontra iti akusado, ta agpaay laeng daytoy a kas ebidensia ti intensionna, ken mangipaneknek metten ti kinasiasino daytoy ken no ania ti nangiduron iti inaramidna.
AGKALABAN A PAKSION TI SINDIKATO
Iti kaso ni Lacson, nabatad ti kaadda ti motibona iti krimen. Kagura la unay ni Lacson iti panangkontra ni Dacer iti promosionna a PNP chief ken kaamakna ti koneksion ni Dacer iti kampo ni Ramos. Maawatan ni Lacson ti kinapateg ni Erap iti ambisionna nga agpangato, ket iti ania man a wagas, salaknibanna ti amona.
Saan met nga awan ti motibo ni Erap. Ta babaen dagiti maidandanon kenkuana a koneksion pay laeng ni Dacer kada Ramos ken Almonte, ken ti panagtrabaho ni Dacer tapno marippuog ti administrasionna, pabor la unay kenkuana no maipakni ni Dacer. Iti kaaldawan a nadukot ni Dacer iti Osmeña Highway iti Manila, agturong daytoy iti maysa a lugar para iti mitingda koma ken ni Ramos. Kadagidi ngamin a panawen, adu ti ammo ni Dacer kadagiti kaso iti kurapsion, malaksid iti isyu ti hueteng payola, nga ibatbatoda ken ni Erap. Patienna ngarud a maaramat dagitoy iti panggep dagiti kalabanna a mangrippuog iti gobiernona.
Ti mapaspasamak ita a panagpinniltak da Lacson ken Erap, mayarig man daytoy ti rinnangas ti dua a paksion ti sindikato a mangaramid amin a puersada tapno aginnunada a mangibus kadagiti tao ti kalabanda. Ken ipakitana met laeng ditoy ti nalaad a paset ti sistema ti politikatayo, wenno ti panaggiginnuyodda iti saka dagiti agtuturay gapu kadagiti eskandalo; ti laeng paggidiatan ti isyu ti nagbaetan da Erap ken Lacson kadagiti ordinario a risiris iti politika, saan a sinsinan a krimen ti karaman ditoy. Di rumbeng nga ibatoda lattan iti publiko ti saludsod no asino ti adda basolna kadakuada.
Ta uray kasano ti kaadu dagiti buyok ti tunggal maysa nga iruarda iti publiko, makadadael daytoy, saan laeng iti panagtulid ti hustisia, no di pay iti bukodda nga ambision iti politika. Maad-adal ngarud ita no makatulong daytoy nga isyu iti panggep ni Erap nga agpresidente manen. Patien ni Erap a makatulong ti kandidaturana no agparang manen a kas underdog wenno nakakaasi, kas dagiti akemna kadagiti pelikulana.
ANIA, IBUTOSMO PAY NI ERAP?
Nabayag metten nga imbabawi ni Lacson ti ambisionna a mangsukdal koma manen iti posision a nakaabakanna idi agkandidato daytoy idi 2004. Ngem segun iti kampo ni Erap, ti la ketdi kandidato a suportaran ni Lacson ti agganar iti panangperdida kenkuana. Nupay nabatad ti panangibaga ni Lacson a ni Senador Noynoy Aquino ti itag-ayna a presidente, adda dagiti sayangguseng nga umas-asideg daytoy iti kampo ni Senador Chiz Escudero tapno agbalin a running mate daytoy.
Saan a sinsinan ti kaso nga ipabpabasolda kada Lacson ken Erap. Kasta met dagiti alegasion ti tunggal maysa kontra iti sabali a kampo. Ipalpalagip ni Lacson iti publiko ti kaso ni Edgar Bentain, ti empleado iti maysa a casino a tuduenda a nangiruar iti bideo ni Erap a makiin-innipis kadagiti gambling lord. Impalagip met ni Jinggoy a kas sungbatna iti maikadua a privilege speech ni Lacson dagiti kaso ti Kuratong Baleleng idi 1995 ken ti pannakapapatay ti maysa a kapitan iti Western Police District (WPD).
Segun ken ni dati a Justice Secretary Raul Gonzales, makatulong iti pagilian no sipupudno ni Lacson iti panggepna a mangbangen iti pannakabutos manen ni Erap nga iti naminsan, nasentensiaanen ti kaso a plunder. Ngem no kayatna met laeng a dalusan ni Lacson ti naganna, di rumbeng nga agbuteng daytoy nga agparang iti husgado ket agkamang lattan iti prebilihiona iti Senado nga agsao iti kaykayatna.
Kas ‘tay kunadan, adu ti pagsasangaanna no politika ti mapagpapatangan. Maballikong dagiti nalinteg, wenno agbalin a puraw dagiti nangisit. Ti ketdi kitaentayo, politika wenno saan ti gapuna, di rumbeng nga ilisi da Lacson ken Erap dagiti bagbagida nga awan ti panagpalawagda iti korte. Nagkas-ang man a panunoten nga adda pannakiraman dagiti nangato nga opisial ti gobierno a kas kadakuada a napusgan a mangipatungpal iti linteg. Daytoy ngarud koma ti panunotentayo a mangtingiting kadagiti pasamak.Ita, ibutosmo pay kadi ni Erap?
Talkem kadi pay laeng ni Lacson? Adda kadatayon nga umili a mangsungbat iti dayta.
(Basaen ti orihinal a bersion daytoy iti Bannawag, Oktubre 5, 2009.)
No comments:
Post a Comment